E-Księgarnia-
Michał Luty „Dziesięć lat w Śląsko-Dąbrowskiej »Solidarności«. Wspomnienia z lat 1980–1990“.
Autorem wspomnień jest Michał Luty, z wykształcenia chemik, absolwent Uniwersytetu Warszawskiego. Od 1980 r. zaangażowany w organizowanie struktur „Solidarności” śląsko-dąbrowskiej, współtwórca wraz z żoną Marią Turkowską-Luty niezależnej Wszechnicy Górnośląskiej, w ramach której do wprowadzenia stanu wojennego zorganizowano ponad sto spotkań z wybitnymi ludźmi nauki i kultury oraz opozycjonistami. W 1982 r. internowany, od grudnia 1983 r. do marca 1985 r. aresztowany i więziony. W drugiej połowie lat osiemdziesiątych jeden z liderów podziemnej „S” w woj. katowickim, odpowiedzialny m.in. za poligrafię. Po 1989 r. społecznik i polityk, księgarz, samorządowiec, m.in. trzykrotny wiceprezydent Katowic, inicjator wielu przedsięwzięć społeczno-kulturalnych, kilkakrotnie odznaczony za działalność opozycyjną.
Wspomnienia to barwny, a przy tym solidnie udokumentowany opis życia solidarnościowego opozycjonisty. Wszechnica Górnośląska, utworzona na wzór Towarzystwa Kursów Naukowych, uznawana była w 1981 r. za jedną z najlepszych tego typu inicjatyw w kraju. Okres podziemnej działalności autora obfitował w wiele, czasem wręcz sensacyjnych wydarzeń, jak chociażby historia przekazania przez SB, poprzez dwóch konfidentów, w ramach tzw. kombinacji operacyjnej, nowego powielacza elektrycznego na potrzeby podziemia. Sprzęt miał doprowadzić do rozbicia opozycyjnej grupy, a ostatecznie został przez komunistyczne służby utracony i służył podziemiu. Sporo uwagi autor poświęcił też swemu pobytowi w areszcie w Katowicach, gdzie SB za pomocą agentów celnych nieskutecznie próbowała realizować swoje gry operacyjne. Zasadnicza część wspomnień poprzedzona została wstępem, opisującym młodość bohatera tomu (pochodzi z podradomskiej wsi Żdżary) oraz jego losy do momentu powstania „Solidarności”. W zakończeniu autor w skrótowy sposób przedstawił najważniejsze obszary swej, bardzo bogatej, działalności społecznej i zawodowej pod 1990 r.
Obok obszernej warstwy faktograficznej i prowadzonej z dużą swobodą i swadą narracji atutem pracy jest to, że autor próbuje (z dobrym skutkiem) przedstawić własny – jak pisze – „sposób myślenia z tamtych lat, a nie obecny”. Praca zawiera wiele cennych, nieznanych do tej pory informacji dotyczących funkcjonowania „Solidarności” śląsko-dąbrowskiej w latach 1980–1990, a przede wszystkim w ciekawy, często nieszablonowy sposób ukazuje niezwykłą osobowość i losy jednego z czołowych w regionie opozycjonistów.
„Większą część swojego życia spędziłem w Katowicach, dokąd w 1977 r., a więc przed 45 laty, przyjechałem przypadkiem, niechętnie i na krótko. Czy rzeczywiście był to tylko przypadek, czy może coś więcej? Nie umiem odpowiedzieć na to pytanie. Wiem jednak, że nic bardziej pomyślnego nie mogło mi się przydarzyć. Pojawiłem się tu w doskonałym momencie, w czasie, gdy ważyły się losy Polski, dzięki czemu mogłem mieć w tych zmaganiach swój skromny udział. To jedno. Drugą, może nawet ważniejszą sprawą jest to, że spotkałem tu ludzi niezwykle prawych i otwartych, wśród których znalazłem przyjaciół i zrozumienie, mimo że się tu nie urodziłem, nie miałem tutaj rodziny, ani się tu nie kształciłem. Niech wspomnienia te będą hołdem złożonym ludziom skromnym i często już zapomnianym. Jestem wdzięczny śląskiej ziemi i jej mieszkańcom, którzy okazali się dla mnie tak bardzo łaskawi. Starałem się im za tę gościnność i życzliwość odpłacić tak, jak umiałem“.
Michał Luty
Publikacja „Dziesięć lat w Śląsko-Dąbrowskiej »Solidarności«. Wspomnienia z lat 1980–1990“ ukazała się w ramach Centralnego Projektu Badawczego IPN: „Solidarność" i opór społeczny 1956–1989.
Seria Wydawnicza Oddziału IPN w Katowicach.