E-Księgarnia
23 listopada 2022 r. w Zespole Szkół Ogólnokształcących nr 1 im. M. Kopernika w Katowicach, przy ul. Sienkiewicza 74, odbyła się uroczystość odsłonięcia tablicy upamiętniającej Młodzieżowy Ruch Oporu Solidarności Walczącej. W wydarzeniu wzięli udział: Barbara Kowalczyk, żona śp. Sławomira Bugajskiego założyciela Solidarności Walczącej na Śląsku, Jerzy Gorzelik – lider organizacji MRO SW oraz jej członkowie: Wojciech Niedźwiedź, Robert Dyja i Tomasz Słupik, Marek Żelazny, działacz SW, dr Andrzej Sznajder, dyrektor Oddziału IPN w Katowicach, Waldemar Bojarun, wiceprezydent Miasta Katowice, Witold Terlecki, dyrektor ZSO nr 1 w Katowicach oraz Ryszard Mozgol, naczelnik Oddziałowego Biura Edukacji Narodowej IPN w Katowicach oraz przedstawiciele Stowarzyszenia Pokolenie.
Wydarzeniem towarzyszącym była prezentacja wystawy pt. „Solidarność Walcząca“ przygotowanej przez IPN. Po uroczystości nastąpiło złożenie kwiatów na grobie Sławomira Bugajskiego, założyciela śląskiej SW.
Tablica została ufundowana przez Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN. Inicjatorem upamiętnienia było Stowarzyszenie Pokolenie.
Treść tablicy: W 1987 r. uczniowie I Liceum Ogólnokształcącego im. M. Kopernika utworzyli niezależną strukturę, która dała początek Młodzieżowemu Ruchowi Oporu Solidarności Walczącej. Organizacja ta skupiała młodzież średnich szkół Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego. Działalność miała charakter antykomunistyczny i była wyrazem przywiązania jego uczestników do ideałów wolności i solidarności.
Solidarność Walcząca powstała we Wrocławiu w 1982 roku i w krótkim czasie swoją działalnością objęła większość regionów kraju. Dążyła do obalenia komunizmu i pełnej niepodległości Polaków oraz innych narodów po wschodniej stronie żelaznej kurtyny. Jej działacze zwalczali komunistyczną propagandę oraz przywracali do społecznego obiegu prawdziwe informacje historyczne nadając audycje radiowe, drukując w podziemiu książki i prasę, a także organizując demonstracje i akcje protestacyjne. Liderem Solidarności Walczącej był Kornel Morawiecki, działacz niepodległościowy, w 2015 r. marszałek senior Sejmu, ojciec premiera Mateusza Morawieckiego. Solidarność Walcząca posiadała własne służby kontrwywiadu dbającego o bezpieczeństwo pracy antykomunistycznego podziemia. Wspierała cele NSZZ „Solidarność”, ale nie korzystała z zasobów związku ani przeznaczonej dla niego pomocy zagranicznej. Organizacja nawiązywała do tradycji Armii Krajowej, miała podobną przysięgę i własny sztandar. Jej hasło brzmiało „Wolni i Solidarni”, a logo przedstawiało litery „S” i „W” ułożone w znak kotwicy – symbol nadziei i wierności tradycji Polski Walczącej. Wstępujący do Solidarności Walczącej składali przysięgę: „Wobec Boga i Ojczyzny przysięgam walczyć o wolną i niepodległą Rzeczpospolitą Solidarną, poświęcać swe siły, czas – a jeśli zajdzie potrzeba – swe życie dla zbudowania takiej Polski. Przysięgam walczyć o solidarność między ludźmi i narodami. Przysięgam rozwijać idee naszego Ruchu, nie zdradzić go i sumiennie spełniać powierzone mi w nim zadania” (https://sw.ipn.gov.pl/).
Solidarność Walcząca na Śląsku
Założycielem Solidarności Walczącej na Górnym Śląsku był Sławomir Bugajski, który we wrześniu 1982 r. skontaktował się ze Zbigniewem Oziewiczem z Wrocławia, a następnie poprzez niego nawiązał kontakt z Kornelem Morawieckim. Od początku współpracowała z nim Barbara Kowalczyk (nigdy nie została formalnie członkiem SW), z którą razem pracował w Instytucie Fizyki Teoretycznej Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.
W październiku 1982 r. powstało pismo „Wolni i Solidarni”, w którego pierwszym numerze ogłoszono powstanie SW na Śląsku. Założycielem, redaktorem i jednym z głównych autorów był Sławomir Bugajski, który kierował pismem do 1989 r. Pisał pod pseudonimami „Janek Wysocki ”, „Norbert Liszka”, „Alfred B. Gruba”. W redakcji była również B. Kowalczyk (gromadziła i redagowała teksty), potem dołączył Edward Sołtys (autor tekstów) oraz Włodzimierz Lesisz (zajmował się drukiem). Druk odbywał się u siostry B. Kowalczyk. Początkowo drukowano w setkach, potem w tysiącach egzemplarzy. W latach 1983-1985 ukazywało się również pismo „Podziemny Informator Katowicki”. Ze względu na informacyjny charakter pisma praca przy nim wymagała większego zaangażowania, dlatego też redakcja (pokrywająca się z redakcją „WiS-a”) zrezygnowała pod koniec 1985 r. z jego wydawania, angażując się nadal w redagowanie „WiS-a” będącego pismem typowo programowym.
Struktury SW pokrywały się częściowo ze strukturami opozycji uniwersyteckiej i od razu weszły w środowiska robotnicze, poprzez kontakty nawiązane przez Bugajskiego w czasie internowania. Środowisko S. Bugajskiego było rozpracowywane w ramach spraw operacyjnych, pod względem aktywności w środowiskach akademickich nie było kojarzone przez SB z SW. W 1985 r. doszło do wpadki W. Lesisza i E. Sołtysa, jednak bezpieka nie zdała sobie sprawy z ich pozycji w strukturach SW.
Działalność SW można podzielić na 2 etapy 1982 – 1985, kiedy głównymi osobami byli: S. Bugajski, B. Kowalczyk, Lesław Frączek, Jan Wojnar, Tadeusz Bełz oraz 1985 – 1990, kiedy przewodniczącą katowickiego oddziału SW została Jadwiga Chmielowska (w okresie po zatrzymaniu Kornela Morawieckiego przewodnicząca KW SW). W tym okresie do ww. dołączyli: Tadeusz Drzazgowski z Gliwic, Marek Żelazny z Katowic, Lech Osiak oraz Marek Bartosiak z Jastrzębia.
Szczególnie istotnym wydarzeniem było zaprzysiężenie Marka Żelaznego, dzięki któremu SW otworzyła się na środowiska młodzieżowe, zarówno studenckie, jak również szkół średnich, m.in. Młodzieżowy Ruch Oporu „Niepodlegli” (po wejściu w struktury SW - MRO SW, szefem którego był Jerzy Gorzelik). Z czasem po powrocie z zagranicy Morawieckiego M. Żelazny wszedł w skład Komitetu Wykonawczego SW.
Prawdziwym przełomem był okres sierpniowych strajków w 1988 r., po których powstały struktury w Jastrzębiu, Raciborzu, Sosnowcu i innych miastach województwa katowickiego.
W 1989 r. SW w Katowicach brała udział w ogólnopolskiej akcji dotyczącej bojkotu wyborów oraz cykl demonstracji pod hasłem: „Jaruzelski musi odejść”.
Działalność SW na Górnym Śląsku jest słabo rozpoznana, tak samo jak mało znanym jest fakt, że trójka działaczy z tegoż oddziału SW: J. Chmielowska, L. Frączek o raz T. Drzazgowski ukrywała się od początku stanu wojennego aż do 1990 r.
Młodzieżowy Ruch Oporu Solidarności Walczącej
Młodzieżowy Ruch Oporu Solidarności Walczącej, grupa powstała 24 kwietnia 1988 r. jako Młodzieżowy Ruch Oporu Niepodlegli, z inicjatywy Jerzego Gorzelika, ucznia II klasy I LO im. M. Kopernika w Katowicach.
Skupiała uczniów I LO, IV LO im. M. Nowotki, LO im. A. Mickiewicza i Liceum Zawodowego przy Hucie Baildon w Katowicach. Trzon grupy poza Gorzelikiem stanowili także: Adam Celder, Robert Dyja, Maciej Kaszowski, Jacek Kowalczyk, Wojciech Niedźwiedź.
Pierwsza akcja: wymalowanie antykomunistycznych napisów na murach I LO w Katowicach pod koniec 1987, jeszcze przed formalnym powstaniem grupy.
Podstawową działalnością grupy było: malowanie napisów na murach, kolportaż pism SW „PiK” i „WiS”, współorganizowanie demonstracji rocznicowych (m.in. 11 listopada 1988 r. manifestacji w Katowicach w rocznicę odzyskania niepodległości Polski), wydawanie pisma „Przebojem”. Od 8 września 1988 r. MRO N wszedł w skład struktur SW, przyjmując nazwę Młodzieżowy Ruch Oporu Solidarności Walczącej, w szczytowym momencie liczył 30 osób. Udział w akcji wzywającej do bojkotu wyborów w 1989 r., współorganizacja manifestacji przeciwko kandydaturze Wojciecha Jaruzelskiego na prezydenta.
W 1990 r. członkowie MRO SW zaangażowali się w tworzenie Partii Wolności i Klubu Antykomunistycznego im. Józefa Mackiewicza. Aktywność grupy wygasła w drugiej poł. 1990.
Monika Kobylańska
Więcej o Solidarności Walczącej:
początki Solidarności Walczącej
https://bit.ly/3aU9xHe
najnowszy dodatek prasowy https://bit.ly/3NKn7v1
portal tematyczny https://sw.ipn.gov.pl