E-Księgarnia
W 2022 r. upływa czterdzieści lat od powstania Solidarności Walczącej. 5 lipca 2022 r. na cmentarzu w Katowicach, przy ul. Sienkiewicza delegacja IPN oraz przedstawiciele Solidarności Walczącej złożyli kwiaty na grobie Sławomira Bugajskiego, założyciela śląskiej SW. W upamiętnieniu wzięli udział: Barbara Kowalczyk, żona Sławomira Bugajskiego, działacze śląskiej Solidarności Walczącej oraz Ryszard Mozgol, naczelnik Oddziałowego Biura Edukacji Narodowej IPN w Katowicach.
Solidarność Walcząca powstała we Wrocławiu w 1982 roku i w krótkim czasie swoją działalnością objęła większość regionów Polski. Dążyła do obalenia komunizmu i pełnej niepodległości Polaków oraz innych narodów po wschodniej stronie żelaznej kurtyny. Jej działacze zwalczali komunistyczną propagandę oraz przywracali do społecznego obiegu prawdziwe informacje historyczne nadając audycje radiowe, drukując w podziemiu książki i prasę, a także organizując demonstracje i akcje protestacyjne. Liderem Solidarności Walczącej był Kornel Morawiecki, działacz niepodległościowy, w 2015 r. marszałek senior Sejmu, ojciec premiera Mateusza Morawieckiego. Solidarność Walcząca posiadała własne służby kontrwywiadu dbającego o bezpieczeństwo pracy antykomunistycznego podziemia. Wspierała cele NSZZ „Solidarność”, ale nie korzystała z zasobów związku ani przeznaczonej dla niego pomocy zagranicznej. Organizacja nawiązywała do tradycji Armii Krajowej, miała podobną przysięgę i własny sztandar. Jej hasło brzmiało „Wolni i Solidarni”, a logo przedstawiało litery „S” i „W” ułożone w znak kotwicy – symbol nadziei i wierności tradycji Polski Walczącej. Wstępujący do Solidarności Walczącej składali przysięgę: „Wobec Boga i Ojczyzny przysięgam walczyć o wolną i niepodległą Rzeczpospolitą Solidarną, poświęcać swe siły, czas – a jeśli zajdzie potrzeba – swe życie dla zbudowania takiej Polski. Przysięgam walczyć o solidarność między ludźmi i narodami. Przysięgam rozwijać idee naszego Ruchu, nie zdradzić go i sumiennie spełniać powierzone mi w nim zadania” (https://sw.ipn.gov.pl/).
Sławomir Bugajski urodził się 15 listopada 1941 r. w Będzinie, zmarł 6 marca 2003 r. w Katowicach. Absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego, Wydz. Matematyczno-Fizyczno-Chemiczny (1965), w 1970 doktorat, w 2002 habilitacja.
1965-1982 pracownik naukowo-dydaktyczny w Zakładzie Fizyki Teoretycznej Instytutu Fizyki Uniwersytetu Śl. (do 1968 Filia UJ). 1960-1980 w PZPR, sekretarz POP w Filii UJ w Katowicach (do 1968).
Po 13 grudnia 1981 r. współtwórca Konspiracyjnego Komitetu Oporu UŚl zrzeszającego pracowników naukowych Wydz. Matematyki, Fizyki i Chemii; pomysłodawca, autor (ps. Gen. Gruba, Albin S.) i redaktor naczelny podziemnego „Biuletynu KKO Uniwersytetu Śląskiego”; 13 V 1982 po demonstracji przed rektoratem zatrzymany, 15 maja 1982 internowany w Ośr. Odosobnienia w Zabrzu-Zaborzu, zwolniony 24 czerwca 1982; zwolniony z pracy, do 1986 objęty zakazem zatrudnienia w szkołach wyższych, 1983-1986 rzemieślnik. W październiku 1982 założyciel Solidarności Walczącej Oddział Katowice, zaprzysiężony, do 1985 przewodniczący; październik 1982 – 1991 pomysłodawca i redaktor naczelny pisma „Wolni i Solidarni”, jeden z głównych autorów (ps. Alfred B. Gruba); 1983-1985 pomysłodawca i redaktor naczelny pisma SW „Podziemny Informator Katowicki”, od 1988 autor (ps. Norbert Liszka, Jan Wysocki). 2 IX 1983 skazany przez kolegium ds. wykroczeń w Katowicach na grzywnę za udział 31 sierpnia 1983 w akcji bojkotu środków masowego transportu; w październiku 1985 pobity podczas akcji liczenia frekwencji w wyborach do Sejmu PRL; kilkanaście razy zatrzymywany na 48 godz. 1986-1989 pracownik naukowo-dydaktyczny Politechniki Krakowskiej, 1990-2003 UŚl.
Autor wielu publikacji z dziedziny fizyki teoretycznej w krajowych i zagranicznych czasopismach naukowych.
Odznaczony pośmiertnie Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2007), Krzyżem Wolności i Solidarności (2015).
1987-1990 rozpracowywany przez Wydz. III/WSiA WUSW w Katowicach w ramach SOR krypt. „Ośmiornica”.
Encyklopedia Solidarności
Solidarność Walcząca na Śląsku
Założycielem Solidarności Walczącej na Górnym Śląsku był Sławomir Bugajski, który we wrześniu 1982 r. skontaktował się ze Zbigniewem Oziewiczem z Wrocławia, a następnie poprzez niego nawiązał kontakt z Kornelem Morawieckim. Od początku współpracowała z nim Barbara Kowalczyk (nigdy nie została formalnie członkiem SW), z którą razem pracował w Instytucie Fizyki Teoretycznej Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.
W październiku 1982 r. powstało pismo „Wolni i Solidarni”, w którego pierwszym numerze ogłoszono powstanie SW na Śląsku. Założycielem, redaktorem i jednym z głównych autorów był Sławomir Bugajski, który kierował pismem do 1989 r. Pisał pod pseudonimami „Janek Wysocki ”, „Norbert Liszka”, „Alfred B. Gruba”. W redakcji była również B. Kowalczyk (gromadziła i redagowała teksty), potem dołączył Edward Sołtys (autor tekstów) oraz Włodzimierz Lesisz (zajmował się drukiem). Druk odbywał się u siostry B. Kowalczyk. Początkowo drukowano w setkach, potem w tysiącach egzemplarzy. W latach 1983-1985 ukazywało się również pismo „Podziemny Informator Katowicki”. Ze względu na informacyjny charakter pisma praca przy nim wymagała większego zaangażowania, dlatego też redakcja (pokrywająca się z redakcją „WiS-a”) zrezygnowała pod koniec 1985 r. z jego wydawania, angażując się nadal w redagowanie „WiS-a” będącego pismem typowo programowym.
Struktury SW pokrywały się częściowo ze strukturami opozycji uniwersyteckiej i od razu weszły w środowiska robotnicze, poprzez kontakty nawiązane przez Bugajskiego w czasie internowania. Środowisko S. Bugajskiego było rozpracowywane w ramach spraw operacyjnych, pod względem aktywności w środowiskach akademickich nie było kojarzone przez SB z SW. W 1985 r. doszło do wpadki W. Lesisza i E. Sołtysa, jednak bezpieka nie zdała sobie sprawy z ich pozycji w strukturach SW.
Działalność SW można podzielić na 2 etapy 1982 – 1985, kiedy głównymi osobami byli: S. Bugajski, B. Kowalczyk, Lesław Frączek, Jan Wojnar, Tadeusz Bełz oraz 1985 – 1990, kiedy przewodniczącą katowickiego oddziału SW została Jadwiga Chmielowska (w okresie po zatrzymaniu Kornela Morawieckiego przewodnicząca KW SW). W tym okresie do ww. dołączyli: Tadeusz Drzazgowski z Gliwic, Marek Żelazny z Katowic, Lech Osiak oraz Marek Bartosiak z Jastrzębia.
Szczególnie istotnym wydarzeniem było zaprzysiężenie Marka Żelaznego, dzięki któremu SW otworzyła się na środowiska młodzieżowe, zarówno studenckie, jak również szkół średnich, m.in. Młodzieżowy Ruch Oporu „Niepodlegli” (po wejściu w struktury SW - MRO SW, szefem którego był Jerzy Gorzelik). Z czasem po powrocie z zagranicy Morawieckiego M. Żelazny wszedł w skład Komitetu Wykonawczego SW.
Prawdziwym przełomem był okres sierpniowych strajków w 1988 r., po których powstały struktury w Jastrzębiu, Raciborzu, Sosnowcu i innych miastach województwa katowickiego.
W 1989 r. SW w Katowicach brała udział w ogólnopolskiej akcji dotyczącej bojkotu wyborów oraz cykl demonstracji pod hasłem: „Jaruzelski musi odejść”.
Działalność SW na Górnym Śląsku jest słabo rozpoznana, tak samo jak mało znanym jest fakt, że trójka działaczy z tegoż oddziału SW: J. Chmielowska, L. Frączek o raz T. Drzazgowski ukrywała się od początku stanu wojennego aż do 1990 r.
Monika Kobylańska
Więcej o Solidarności Walczącej:
początki Solidarności Walczącej
https://bit.ly/3aU9xHe
najnowszy dodatek prasowy https://bit.ly/3NKn7v1
portal tematyczny https://sw.ipn.gov.pl