Instytut Pamięci Narodowej Kościół katolicki w Zagłębiu Dąbrowskim 1945–1989. Wspólnota religijna w rzeczywistości regionu miejsko-przemysłowego - Książki – Katowice -

Mariusz Trąba, Kościół katolicki w Zagłębiu Dąbrowskim 1945–1989. Wspólnota religijna w rzeczywistości regionu miejsko-przemysłowego, IPN, Wydawnictwo Libron, Katowice–Kraków 2021, 528 s., ISBN 978-83-8229-226-8                 

Dystrybucję prowadzi Wydawnictwo Libron.

Monografia „Kościół katolicki w Zagłębiu Dąbrowskim 1945–1989. Wspólnota religijna w rzeczywistości regionu miejsko-przemysłowego” stanowi próbę naukowego spojrzenia na dzieje Kościoła katolickiego w powojennej Polsce z perspektywy jednego, ale za to specyficznego regionu – Zagłębia Dąbrowskiego. Specyfika tego regionu wyrażała się w jego pogranicznym położeniu (w okresie zaborów jego teren stanowił rosyjską część tzw. Trójkąta Trzech Cesarzy), w funkcjonowaniu w kontakcie i opozycji z sąsiednim Górnym Śląskiem (w ramach jednego województwa śląsko-dąbrowskiego czy katowickiego), czy z funkcji ideologiczno-politycznej, jaką wyznaczyli mu przedstawiciele władz komunistycznych (idea „Czerwonego Zagłębia” jako twierdzy ruchu komunistycznego). Pod względem geograficznym Zagłębie Dąbrowskie leży na Wyżynie Śląskiej i stanowi część znacznie większego górnośląskiego obszaru ekonomicznego. Sami mieszkańcy tego regionu mają wiele problemów z decyzją, do jakiej tradycji w wymiarze idei, historii, poglądów i kultury chcą się przyznawać. Wynika to przede wszystkim z faktu, że prawie wszyscy (oni lub ich przodkowie) na jakimś etapie życia przybyli tu z innych regionów w poszukiwaniu pracy i lepszego życia.

Na różnych etapach dziejów omawianego regionu Kościół katolicki stanowił nieprzerwanie ważny komponent życia miejscowej społeczności. Katolicy zawsze stanowili większość mieszkańców Zagłębia Dąbrowskiego. Nawet w okresie uprzemysłowienia i urbanizacji tego obszaru w XIX i na początku XX wieku, gdy rozwinęły się tutaj inne wspólnoty i grupy wyznaniowe, stan taki się utrzymał. Kościół katolicki zawsze stanowił znaczący element odniesienia miejscowej ludności w wymiarze autoidentyfikacji, zarówno w kształtowaniu poczucia przynależności do tej wspólnoty wyznaniowej, jak i samookreślenia się contra wobec wartości czy tradycji przez tę wspólnotę reprezentowanych. Dzieje wspólnoty katolickiej na terenie Zagłębia Dąbrowskiego w okresie szczególnych przemian społecznych i politycznych okresu 1945-1989 stanowią główny temat omawianej publikacji.