Nawigacja

Aktualności

Prezentacja wystawy „Rok 1919 na Górnym Śląsku“ – Knurów, 30 października – 20 listopada 2019

30 października 2019 r. w Klubie Kultury Lokalnej „Sztukateria“ w Knurowie (ul. Kosmonautów 7 a) odbyło się otwarcie wystawy „Rok 1919 na Górnym Śląsku“. Wystawa została przygotowana przez Oddziałowe Biuro Edukacji Narodowej Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach. Autorem scenariusza jest Zbigniew Gołasz. Opracowanie graficzne: Bogusław Nikonowicz.

Do wystawy wykorzystano zbiory: Archiwum Archidiecezjalnego w Katowicach, Archiwum Państwowego w Katowicach, Biblioteki Śląskiej w Katowicach, Francuskiej Biblioteki Narodowej, Grzegorza Grześkowiaka, Dariusza Guza, Muzeum Czynu Powstańczego w Górze Świętej Anny, Muzeum w Chorzowie, Muzeum w Gliwicach,  Muzeum w Tarnowskich Górach oraz Narodowego Archiwum Cyfrowego.

Wystawa na dziewięciu planszach przedstawia sytuację polityczną, która ukształtowała się na Górnym Śląsku w 1919 r., po zakończeniu I wojny światowej. Począwszy od II poł XIX wieku narastał konflikt etniczno-społeczny na Górnym Śląsku, którego finałem stała się w 1919 roku niewypowiedziana wojna polsko-niemiecka o przynależność państwową regionu.

Górny Śląsk w 1919 r. stał się w czasie obrad konferencji pokojowej w Paryżu elementem polityki światowej. Wycofanie się zwycięskich mocarstw z decyzji komisji Julesa Cambona o przyznaniu regionu Polsce, skutkowało ogłoszeniem plebiscytu na spornym terytorium w czerwcu 1919 r.

Członkowie założonej w styczniu 1919 r. Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska, którzy podjęli przygotowania do zbrojnego przejęcia władzy na Górnym Śląsku, wywodzili się różnych organizacji polskich, m.in. z Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. Głównymi bolączkami POW Górnego Śląska był niedostatek broni, kilkukrotna przewaga liczebna sił niemieckich oraz funkcjonowanie kliku konkurujących ośrodków decyzyjnych, co stało się przyczyną nieplanowanego wybuchu i późniejszego upadku I powstania śląskiego.

Niemiecka restrykcyjna polityka wymierzona w polski ruch narodowy, w połączeniu z ciężką sytuacją materialną ludności, doprowadziła do fali strajków w 1919 r. W czasie dramatycznego przebiegu  strajków sierpniowych doszło do masakry robotników w Mysłowicach, która stała się jednym z wydarzeń łączonych z I powstaniem śląskim. Członkowie POW Górnego Śląska, wbrew dowódcom, parli do konfrontacji zbrojnej. Zgromadzeni w obozie dla uchodźców w Piotrowicach koło Karwiny utworzyli komitet i podjęli decyzję o wybuchu powstania. Rozkaz o rozpoczęciu powstania nie dotarł do wszystkich oddziałów. Walki początkowo objęły powiaty pszczyński i rybnicki, rozszerzając się na sąsiednie tereny. Mimo lokalnych sukcesów, wynikających z efektu zaskoczenia, Niemcy przejęli inicjatywę i wyparli powstańców za polską granicę. Powstanie zakończono 24 sierpnia 1919 r.

Na skutek przegranej część powstańców opuściła Górny Śląsk, szukając w Polsce schronienia przed odwetem. Niemieckie represje przybrały na sile i brutalności, z egzekucjami włącznie. Po zainteresowaniu się przez opinię międzynarodową i pod naciskiem polskich polityków, rząd niemiecki zgodził się na ogłoszenie amnestii i powrót większości uchodźców.

Organizatorami wydarzenia są Oddział IPN w Katowicach oraz Centrum Kultury w Knurowie.

Wystawa była prezentowana do 20 listopada 2019 r.

Terminy dla zainteresowanych grup szkolnych (prosimy o wcześniejsze rezerwacje telefoniczne tel. 32 330 36 80):

  • 4 listopada  godz. 13.30 – 15.00
  • 5 listopada godz. 11.30 – 13.00
  • 6 listopada  godz. 12.00 – 13.30
  • 8 listopada  godz. 11.00 – 12.30
  • 13 listopada godz. 11.00 – 12.30
  • 18 listopada  godz. 11.00 – 12.00 oraz 13.30-15.00

Wystawa dostępna była dla osób indywidualnych w następujących terminach:

  • 4 listopada 2019 r. godz. 19.00-20.00
  • 5 listopada 2019 r. godz. 16.00-17.00 oraz godz. 18.00-19.00
  • 8 listopada 2019 r. godz. 17.00-18.30
  • 11 listopada 2019 r. godz. 17.00-19.00 (podczas koncertu)
  • 12 listopada 2019 r. godz. 16.00 -17.00 oraz godz. 18.00-19.00
  • 15 listopada 2019 r. godz. 17.00 -18.30
  • 18 listopada 2019 r. godz. 19.00-20.00
  • 19 listopada 2019 r. godz. godz. 16.00 -17.00 oraz godz. 18.00-19.00

 

 

do góry