Instytut Pamięci Narodowej Uroczystość oznaczenia grobu powstańca śląskiego śp. Franciszka Toboły znakiem pamięci „Tobie Polsko” – Ostrzeszów, 20 września 2023 - Aktualności -

przesuń wstecz zdjęcia

przesuń dalej zdjecia

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

20 września 2022 r. odbyła się uroczystość oznaczenia grobu Franciszka Toboły znakiem pamięci „Tobie Polsko”. Wydarzenie miało miejsce na cmentarzu parafialnym w Ostrzeszowie (sektor C1, rząd 2, nr grobu 27).

W uroczystości udział wzięli: Piotr Toboła, Danuta Sobańska, Małgorzata Tomaniak – wnukowie Powstańca Śląskiego - wraz z rodzinami, Jan Kwaśniewicz – naczelnik Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Katowicach, Bartosz Bijak – naczelnik Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Łodzi, Barbara Gmerek – wiceburmistrz Miasta Ostrzeszów, Henryk Zieliński – burmistrz Miasta Mikstat, ks. Tomasz Dytfeld – wikariusz parafii pw. NMP Wniebowziętej w Ostrzeszowie, młodzież szkolna wraz z nauczycielami oraz harcerze.

 Uroczystość poprowadził Jan Kwaśniewicz, który na wstępie przywitał uczestników uroczystości, a następnie przybliżył genezę akcji „Powstańcy to wiara, nadzieja i cud! Ocalmy groby powstańców śląskich od zapomnienia” oraz symbolikę znaku pamięci „Tobie Polsko”. Następnie głos zabrała Bartosz Bijak, który przybliżyła życiorys Franciszka Toboły. Oznaczenia grobu znakiem pamięci „Tobie Polsko” dokonał Jan Kwaśniewicz. W dalszej części wydarzenia modlitwę w intencji Weterana poprowadził ks. Tomasz Dytfeld. Następnie głos zabrali Henryk Zieliński, który przybliżył osiągnięcia Franciszka Toboły jako samorządowca. Następnie głos zabrała Danuta Sobańska i Małgorzata Tomaniak. Na zakończenie na grobie złożono kwiaty i zapalono znicze.

Franciszek Toboła urodził się 19 marca1897 r. w Kąkolewie k. Leszna. W 1917 r. został powołany do odbycia służby w armii pruskiej, gdzie służył w 56 Pułku Artylerii Polowej w Lesznie. Walczył podczas wielkiej wojny na froncie zachodnim. Na przełomie lat 1918-1919 brał udział w powstaniu wielkopolskim. W 1921 r. uczestniczył w organizacji III powstania śląskiego. Używał wówczas pseudonimu „Beczkiewicz”. Odpowiadał za organizację Rejonowej Komendy Uzupełnień w Grodźcu (obecnie dzielnica Będzina). Współorganizował III powstanie na ternie powiatu pszczyńskiego, rybnickiego, tarnogórskiego i lublinieckiego. Po wybuchu powstania działał w Głównej Komendzie Wojsk Powstańczych w Szopienicach (obecnie dzielnica Katowic). W okresie między wojennym pracował w Wydziale Spraw Wewnętrznych w Starostwie Powiatowym w Ostrzeszowie. W 1929 r. został burmistrzem miasta Mikstat i pełnił tę funkcję do wybuchu II wojny światowej. W czasie okupacji działał w Związku Walki Zbrojnej oraz Armii Krajowej, gdzie zajmował się fałszowaniem dokumentów. W efekcie prowadzonej działalności konspiracyjnej został aresztowany i osadzony kolejno w KL Gross-Rosen (więzień nr 84586) i KL Buchenwald (więzień nr 129666). W obozie przebywał do wyzwolenia. We wrześniu 1945 r. objął stanowisko wiceprezydenta miasta Piła, a w listopadzie burmistrza. Urząd sprawował do czerwca 1947 r., kiedy to złożył swoją rezygnację. W sierpniu ’47 r. został skazany na 2 lata pracy przymusowej w obozie w Mielęcinie k. Włocławka. Odzyskał wolność 5 lutego 1949 r. i został uniewinniony. Z powodu licznych represji w 1951 r. przeprowadził się do Częstochowy, gdzie podjął pracę w Hucie im. B. Bieruta. W 1958 r. przeszedł na rentę inwalidzką. Za działalność niepodległościową został odznaczony m.in. Krzyżem na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi, Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym oraz Śląskim Krzyżem Powstańczym. Zmarł 9 września 1962 r. w Częstochowie.

Danuta Mikoda/OBUWiM IPN Katowice

Akcja oznaczania grobów znakiem pamięci opracowanym przez Oddziałowe Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Katowicach rozpoczęła się 5 lipca 2021 r. w dzień setnej rocznicy zakończenia III powstania śląskiego. Znak pamięci „Tobie Polsko” ma formę proporczyka o rozmiarach ok. 20 x 8 cm wykonanego z porcelany nagrobnej. Umieszczono na nim inwokację „Tobie Polsko”, pod którą znajduje się wizerunek orła otoczonego datami powstań, a poniżej napisy „Grób Powstańca Śląskiego” i „Instytut Pamięci Narodowej”. Proporzec jest  wzorowany na sztandarze powstańczym „Tobie Polsko”, który wykonano na początku 1920 r. w pracowni przy redakcji „Katolika” w Bytomiu i który obecnie znajduje się w zbiorach Muzeum Czynu Powstańczego w Górze Św. Anny. Muzeum posiada także fotografię z uroczystości upamiętniającej uchwalenie Konstytucji 3 Maja, która przedstawia pochód mieszkańców wsi Osiek (pow. strzelecki, woj. opolskie) z tymże sztandarem niesionym przez A. Szulca do Rozmierzy. Uroczyści te obchodzono na całym Górnym Śląsku w niedzielę 2 maja 1920 r. i były to pierwsze legalne obchody tej rocznicy na tym terenie. Dzięki postanowieniom artykułu 88 Traktatu Wersalskiego o przeprowadzeniu plebiscytu, dla zapewnienia jego bezstronności, w lutym 1920 r. obszar plebiscytowy wyłączono z państwa niemieckiego i poddano kontroli wojsk alianckich, a pełnię władzy przejęła na nim Międzysojusznicza Komisja Rządząca i Plebiscytowa Górnego Śląska z gen. Henri Le Rondem na czele. Umożliwiło to Polakom legalne demonstrowanie swoich dążeń i używanie symboli narodowych.