Instytut Pamięci Narodowej Święto Policji w Katowicach, 23 lipca 2022 - Aktualności -

Święto Policji – to coroczne święto obchodzone 24 lipca, które przypada w rocznicę powołania w 1919 r. polskiej Policji Państwowej. W tym roku główne obchody miały miejsce w sobotę, 23 lipca 2022 r. na placu Sławika i Antalla przed katowickim Spodkiem.

Uroczystości rozpoczęły się o godz. 10.00 uroczystym apelem. W obchodach wzięli udział przedstawiciele władz państwowych, w tym Prezydent RP Andrzej Duda oraz Minister Spraw Wewnętrzynch i Administracji Mariusz Kamiński, a także przedstawiciele policji. Wydarzeniu towarzyszyły pokazy grup rekonstrukcyjnych.

Katowicki oddział IPN zaprezentował w czasie święta dwie swoje wystawy: wystawę „»Pamiętaj, że nosisz mundur« Policja Województwa Śląskiego w stulecie utworzenia” autorstwa Aleksandry Korol-Chudy i Grzegorza Grześkowiaka oraz wystawę „Zgładzona formacja. Policja Województwa Śląskiego 1922–1939“ autorstwa Zbigniewa Gołasza oraz Krzysztofa Gwoździa. 

»Pamiętaj, że nosisz mundur« Policja Województwa Śląskiego w stulecie utworzenia

Wystawa plenerowa „»Pamiętaj, że nosisz mundur« Policja Województwa Śląskiego w stulecie utworzenia” została przygotowana przez Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach oraz Ogólnopolskie Stowarzyszenie Rodzina Policyjna 1939 r. z siedzibą w Katowicach z okazji 100. rocznicy utworzenia Policji Województwa Śląskiego. Składa się z piętnastu paneli wystawienniczych, na których zaprezentowano całą historię działalności formacji, od okoliczności jej powstania po kres istnienia i tragiczną śmierć wiosną 1940 r. wielu jej funkcjonariuszy, zamordowanych przez NKWD w ramach Zbrodni Katyńskiej. Ze względu na 100. rocznicę utworzenia Policji Województwa Śląskiego, przypadającą 17 czerwca 1922 r. i będącą pretekstem do przygotowania ekspozycji, duża jej część skupia się na okolicznościach budowy formacji oraz przejmowania przez nią służby na obszarze Górnego Śląska, włączonym w czerwcu i lipcu 1922 r. do II Rzeczpospolitej.

Wernisaż wystawy odbył się 9 czerwca 2022 r. na Placu Kwiatowym w Katowicach w ramach obchodów 100. rocznicy utworzenia Policji Województwa Śląskiego i przyłączenia części Górnego Śląska do Polski.

Zgładzona formacja. Policja Województwa Śląskiego 1922–1939

Przedwojenne województwo śląskie było jedynym w II Rzeczypospolitej, które cieszyło się autonomią. Jednym z jej przejawów była niezależna formacja porządkowa, wzorowana na Policji Państwowej – Policja Województwa Śląskiego. Jej trzon stanowili funkcjonariusze służący wcześniej w polskich formacjach policyjnych okresu powstań śląskich i plebiscytu oraz walk o niepodległość, takich jak: Milicja Górnośląska, Milicja Polska Księstwa Cieszyńskiego, Milicja Śląska, Policja Górnego Śląska oraz Żandarmeria Górnego Śląska.

Przez siedemnaście lat śląscy policjanci chronili dobytek i bezpieczeństwo obywateli, zwalczając przestępczość pospolitą i działalność skrajnych ugrupowań politycznych. Strzegli granic i bezpieczeństwa państwa. W sierpniu 1939 r. jako pierwsi stanęli do walki z oddziałami Freikorpsu, staczając przeszło czterdzieści potyczek. 3 września korpus PWŚl. wycofał się zgodnie z rozkazem z obszaru województwa. Po 17 września większość funkcjonariuszy znalazła się na terenach zajętych przez Sowietów. Zostali przez nich potraktowani wyjątkowo wrogo. Doszło wówczas do pierwszych egzekucji. Pozostali, razem z kolegami z Policji Państwowej, skierowani zostali do obozów odosobnienia. Tam po przesłuchaniach uznani zostali za grupę nienadającą się do reedukacji politycznej i decyzją Biura Politycznego Komitetu Centralnego Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii Bolszewików z 5 marca 1940 r. skazani na śmierć. Większość z nich rozstrzelanych zostało w Kalininie (obecnie Twer) i pogrzebanych w Miednoje wiosną 1940 r. Spoczywa tam 6311 policjantów. Aż 1231 z nich służyło w Policji Województwa Śląskiego.

Wielu z policjantów, którzy wpadli w ręce niemieckie, zwłaszcza tych, którzy brali udział w akcji powstańczo-plebiscytowej, trafiło do obozów koncentracyjnych. Szacuje się, że spośród przeszło 3 tys. śląskich policjantów 80 procent nie przeżyło wojny. Ci, którzy przeżyli, po wojnie byli szykanowani przez władze komunistyczne.

Przygotowana przez Oddziałowe Biuro Edukacji Narodowej IPN w Katowicach oraz Muzeum w Tarnowskich Górach ekspozycja przedstawia dzieje Policji Województwa Śląskiego – jej genezę, kadry, zaszczytną służbę i tragiczny finał, a także pozasłużbowe aspekty życia funkcjonariuszy, m.in. działalność w stowarzyszeniach oraz klubach sportowych.