Nawigacja

Aktualności

Odsłonięto tablicę upamiętniającą antykomunistyczną organizację młodzieżową „Wolna Młodzież” w Częstochowie – 4 marca 2021

Tablica została ufundowana przez Oddziałowe Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Katowicach.

4 marca 2021 r. w IX Liceum Ogólnokształcącym im. C. K. Norwida w Częstochowie, przy ul. Jasnogórskiej 8,  uroczyście odsłonięto tablicę upamiętniającą antykomunistyczną organizację „Wolną Młodzież”. W uroczystości wziął udział dr Jarosław Szarek, prezes Instytutu Pamięci Narodowej.

Tą tablicą oddajemy hołd uczestnikom tych zmagań sprzed kilkudziesięciu lat, ale tak naprawdę ta tablica jest dla was. To wy macie być opiekunami tej historii, tej pamięci, bo to jest opowieść o was, o waszych rówieśnikach, którzy uczyli się w tych samych klasach” – powiedział prezes IPN do uczestników uroczystości.

 

 

Kolejnym wydarzeniem było uroczyste otwarcie Przystanku Historia - Centrum Edukacyjnego Instytutu Pamięci Narodowej im. gen. Janusza Gąsiorowskiego w Częstochowie.

Uwzględniając konieczność zachowania reżimu sanitarnego, związanego z pandemią, zaplanowana uroczystość odbyła się z ograniczoną liczbą uczestników.

 

 

Antykomunistyczna organizacja młodzieżowa „Wolna Młodzież” działała w Częstochowie w latach 1949-1953. Założyli ją uczniowie z ówczesnego Państwowego Liceum Pedagogicznego, które mieściło się w budynku obecnego IX Liceum Ogólnokształcącego im. C. K. Norwida przy ul. Jasnogórskiej. Organizacja nawiązywała przy tym do tradycji „Szarych Szeregów” i ruchu harcerskiego, z których wywodziła się część członków. Za cel stawiano sobie wychowanie w duchu wierności niepodległej Polsce, uświadomieniu, że od 1944-1945 r. Rzeczpospolita jest zniewolona przez Związek Sowiecki, a komunistyczna władza wyniszcza inteligencję i patriotów, prowadząc politykę „wychowania” posłusznych sobie kadr. W dalszej perspektywie planowano podjęcie czynnej, zbrojnej walki z narzuconym ustrojem i jego przedstawicielami. Poza szkoleniem ideologicznym grup młodzieży (zgrupowanych w sekcjach po ok. 5-6 osób, nieznających innych członków), szkoleniem w zakresie pomocy sanitarnej i tzw. małego sabotażu (np. organizowano akcje przecinania wojskowych i milicyjnych kabli telefonicznych), produkowano i rozpowszechniano antykomunistyczne ulotki, gromadzono niezbędne środki (broń i amunicję, opatrunkowe). Sporządzano spisy i plany komisariatów i posterunków MO oraz siedzib UB. Do organizacji należała nie tylko młodzież ówczesnego Liceum Pedagogicznego w Częstochowie, ale również innych szkół, np. Technikum Handlowego, Liceum ss. Nazaretanek, Liceum im. R. Traugutta, Technikum Włókienniczego i Wyższej Szkoły Ekonomicznej. Niektóre z sekcji działały również w szkołach poza Częstochową (np. we Włoszczowej). Absolwenci średnich szkół częstochowskich, którzy zaczęli studia w Warszawie, założyli przy tym tutaj tzw. zgrupowanie mazowieckie „Wolnej Młodzieży”, skupiającej studentów.

W czerwcu-sierpniu 1953 r. w wyniku inwigilacji służb bezpieczeństwa PRL doszło do licznych aresztowań członków organizacji zarówno w Częstochowie, jak i w Warszawie. Niemal wszyscy zostali skazani na kilkumiesięczne lub wieloletnie więzienia (nawet 12 lat), co położyło się cieniem na całym ich życiu.

Biogramy członków organizacji młodzieżowej „Wolna Młodzież”:

Kazimierz Jachimowski

Urodzony 3 marca 1935 roku w Częstochowie. W czasie okupacji hitlerowskiej uczęszczał do szkoły powszechnej, którą ukończył w 1949 roku. W tym okresie należał do Związku Harcerstwa Polskiego. Od 1949 uczeń Państwowego Liceum Pedagogicznego w Częstochowie. W 1953 roku po zdaniu egzaminu maturalnego uzyskał dyplom nauczyciela i nakaz pracy w Szkole Powszechnej w Starym Paczkowie, powiat Nysa. W czerwcu 1952 roku został członkiem organizacji „Wolna Młodzież”. Działał w niej do chwili aresztowania, tj. do 17 sierpnia 1953 roku.Sądzony przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Stalinogrodzie, skazany na 7 lat pozbawienia wolności, 3 lata pozbawienia praw obywatelskich i przepadek mienia. Zwolniony na podstawie amnestii w 1956 roku. W październiku 1956 powołany do odbycia zasadniczej służby wojskowej i skierowany do jednostki żołnierzy górników pracujących w kopalni węgla kamiennego „Bolesław Śmiały”. Zwolniony z tego „wojska” 12 kwietnia 1957 roku przez Wojskową Komisję Lekarską w Krakowie na skutek złego stanu zdrowia spowodowanego pobytem w więzieniu.

Marian Jaksender

Urodzony w 1935 roku w Jaskrowie w rodzinie kowala. Szkołę podstawową ukończył w 1949 we Mstowie, następnie zdał egzamin do Państwowego Liceum Pedagogicznego w Częstochowie. W czasie nauki w tym liceum wstąpił do konspiracyjnej organizacji antykomunistycznej „Wolna Młodzież” działającej na terenie szkoły. Po zdaniu matury w roku 1953 w sierpniu został aresztowany przez UB. Wyrokiem Sądu Rejonowego w Stalinogordzie (Katowicach) na sesji wyjazdowej w Częstochowie wraz z czterema kolegami i jedną koleżanką dostał wyrok 5 lat więzienia, pozbawienie praw publicznych na okres 2 lat i przepadek mienia za „działalność szkodliwą przeciwko ustrojowi PRL i ZSRR”. Karę więzienia odbywał w Częstochowie, w Gliwicach, prawie 2 lata w Warszawie przy ul. Rakowieckiej oraz w Więzieniu Centralnym w Strzelcach Opolskich. Zwolniony 30. kwietnia 1956 na mocy amnestii. Po pięciu miesiącach ponownie represjonowany przez wcielenie do Wojskowych Górniczych Batalionów Roboczych. W kopalni pracował do 1958. Po wyjściu z wojska zawarł związek małżeński i pozostał na Śląsku pracując w kopalni do emerytury.

Jan Jura

Urodzony 23 sierpnia 1933 roku w Kusiętach, gmina Olsztyn. Szkołę podstawową ukończył w Kusiętach, a Liceum Pedagogiczne w Częstochowie w 1953 r. Od 1951 członek organizacji antykomunistycznej „Wolna Młodzież” na terenie Liceum. Po ukończeniu Liceum Pedagogicznego pracował w szkole wiejskiej w Łące powiat Nysa. Aresztowany 6 października 1953 roku. Skazany na 5 lat więzienia przez Rejonowy Sąd Wojskowy w Katowicach. Przebywał w więzieniu w Raciborzu oraz w OPW w Graczach w kamieniołomach. Zwolniony 30 kwietnia 1956 roku, ukończył studia nauczycielskie o kierunku matematycznym.

Teresa Otrębska –Pająk

Córka Jana i Stanisławy, urodzona 15.02.1034 roku w Częstochowie przy Rynku Wieluńskim. Szkołę powszechną kończy w swojej  dzielnicy. Następnie uczęszcza do Liceum Pedagogicznego w Częstochowie. W 1951 roku wstąpiła do antykomunistycznej organizacji „Wolna Młodzież” przyjmując pseudonim „Renia”. Opracowywała i sporządzała ulotki oraz listy do funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa, oficerów MO i pracowników komitetów PZPR. Była łączniczką komendanta Zgrupowania Świętokrzyskiego z Komendantem Głównym i jego zastępcą. Po skończeniu liceum pracowała w szkole w Lubojnie. Aresztowana latem 1953 roku. Zwolniona z więzienia w 1956. Po wyjściu z więzienia pracowała w Zakładach Lniarskich „Stradom” jako laborantka. Po 1958 roku wraca do pracy w Szkole nr 25 w Częstochowie. Od 1962 roku aż do przyjścia na emeryturę pracowała w Szkole Podstawowej nr 1 w Częstochowie. Zmarła śmiercią tragiczną 19.04.1992 roku.

Barbara Radecka-Jura

Urodzona 17 maja 1935 roku w Częstochowie. Szkołę podstawową kończy w rodzinnym mieście. Była członkinią Związku Harcerstwa Polskiego. W 1953 roku ukończyła Liceum Pedagogiczne. W latach 1951-1953 należała do antykomunistycznej organizacji „Wolna Młodzież”. Aresztowana 20 sierpnia 1953 roku, skazana przez Rejonowy Sąd Wojskowy w Katowicach na 3 lata więzienia. Zwolniona w marcu 1955 roku ze względu na zły stan zdrowia. W następnych latach ukończyła filologię polską.

Edward Sendela

Urodzony 10 stycznia 1931 roku w Nakle powiat Włoszczowa. Do szkoły podstawowej uczęszczał w latach 1938-1945 w Nakle. Liceum Pedagogiczne zaczął w Szczekocinach, a ukończył w Częstochowie w 1951 r. Był współzałożycielem i jednym z dowódców organizacji antykomunistycznej „Wolna Młodzież”. Aresztowany przez Urząd Bezpieczeństwa w 1953 roku, skazany na 12 lat więzienia. Zmarł 3 stycznia 1987 w Częstochowie.

Biogramy z książki Andrzeja Wiktora Gały „Wolna Młodzież. Dokumenty i relacje

z dziejów antykomunistycznego ruchu oporu 1949-1953“ Częstochowa 1995

do góry