Instytut Pamięci Narodowej Rok 1945 w pamięci mieszkańców Kozłowa - Książki – Katowice -

Monika Sendal, Rok 1945 w pamięci mieszkańców Kozłowa, IPN, Muzeum w Gliwicach, Gliwice – Katowice – Warszawa 2020,  128 s., ISBN 978-83-8229-076-9                   

Publikacja nie jest przeznaczona do sprzedaży

Książka przedstawia trudny moment wkroczenia Armii Czerwonej do Kozłowa, małej podgliwickiej miejscowości na Górnym Śląsku. Wieś ta przed wybuchem wojny znajdowała się w granicach III Rzeszy, i leżała tuż przy granicy z Polską. Jak na całym Górnym Śląsku zamieszkiwali ją Niemcy, Polacy, ale też i duża grupa Górnoślązaków, dla których jednoznaczna deklaracja narodowa nie była aż tak istotna. W 1945 roku wkraczająca Armii Czerwona uznała arbitralnie mieszkańców owej wsi za Niemców i pokazała swoje surowe oblicze wobec nich. W efekcie po zajęciu miejscowości miały miejsce morderstwa ludności cywilnej, podpalenia, grabieże, oraz gwałty. Kolejną odsłoną dramatu było zabranie z domów co najmniej 67 Kozłowian (tylko i wyłącznie mężczyzn w wieku produkcyjnym) i deportowanie ich do pracy przymusowej w ZSRR. Pobytu na „nieludzkiej ziemi” nie przeżyło 20 z nich, a kolejnych 3 zmarło tuż po powrocie do domów. Publikacja przedstawia krótkie biogramy tych osób. Jej integralną częścią są też relacje rodzin deportowanych pokazujące okoliczności internowania, ale i pobytu w sowieckich łagrach. W przypadku tych, którym udało się przeżyć także znajdujemy opis ich trudnego powrotu do rodzin na Górnym Śląsku. Swoistym podsumowaniem opisu tych tragicznych wydarzeń jest los Emanuela Piechuli, który z kolei został powołany do niemieckiego wojska i trafił do sowieckiej niewoli. Jako jeniec spotkał w sowieckich łagrach swoich rodaków, którzy jako cywile zostali zabrani do ZSRR po wkroczeniu Armii Czerwonej. Niewątpliwą zaletą publikacji jest bogata ikonografia przedstawiająca osoby dotknięte tragicznymi wydarzeniami końca II wojny światowej na Górnym Śląsku.