Instytut Pamięci Narodowej Moje 1407 dni i nocy w więzieniu mokotowskim. Wspomnienia z lat 1952–1956 - Książki – Katowice -

Tadeusz Denkowski, Moje 1407 dni  i nocy w więzieniu mokotowskim. Wspomnienia z lat 1952–1956, wstęp i opracowanie Tomasz Gonet, Katowice–Warszawa 2020, 236 s., ISBN: 978-83-8098-289-5

Publikacja o charakterze wspomnieniowym autorstwa Tadeusza Denkowskiego – harcerza, ostatniego żyjącego członka zabrzańskiej grupy dywersyjnej „Kalina” organizacji Krajowy Ośrodek „Kraj” – która stanowi precyzyjny zapis 1407 dni spędzonych przez autora w więzieniu mokotowskim.

Tadeusz Denkowski przyszedł na świat 5 marca 1931 r. w Ostrowcu Świętokrzyskim. Od dziecka był związany z ruchem skautowskim i harcerskim. M.in. pełnił funkcję drużynowego 3. Zabrskiej  Drużyny  Harcerzy  im.  Tadeusza  Kościuszki. Bez wątpienia to właśnie harcerstwo ukształtowało jego postawę życiową w młodości. W 1950 r. rozpoczął studia na Śląskiej Akademii Medycznej w Rokitnicy  Bytomskiej. Za namową przyjaciół z harcerstwa w 1951 r. został członkiem konspiracyjnej struktury Krajowy Ośrodek „Kraj”, grupy „Kalina” w Zabrzu, która prowadziła działalność m.in. na Górnym Śląsku. Tak jak wiele jej podobnych kontestowała ona powojenną rzeczywistość w kraju rządzonym przez komunistów. Krajowy Ośrodek „Kraj” działał od 1949 r. do lipca 1952 r. Członkowie organizacji wywodzili się głównie z ruchu harcerskiego, ale jej cechą charakterystyczną było to, że funkcjonowała na styku konspiracji młodzieżowej i „dorosłej”, współpracującej uprzednio ze Związkiem Walki Zbrojnej–Armią Krajową. „Kraj” prowadził szeroką aktywność propagandowo-dywersyjną. Poszczególne komórki uczestniczyły w rozbrajaniu milicjantów, realizowały akcje sabotażowe i ekspropriacyjne.  Bez wątpienia najszerszym echem odbiła się operacja górnośląskiej grupy „Kalina”, która 9 września 1951 r. wykonała wyrok śmierci na spikerze propagandowej audycji radiowej „Fala 49” Stefanie Martyce. W reakcji na te wydarzenia aparat bezpieczeństwa przystąpił do zakrojonych na szeroką skalę działań operacyjnych, które przez blisko rok nie przyniosły rezultatu. Dopiero przypadkowe aresztowanie Krystyny Metzger, członkini organizacji, sprawiło, że „Kraj” został rozbity i aresztowano ponad stu jego członków – w tym czterech uczestników zamachu na Martykę, których skazano na karę śmierci i stracono w mokotowskim więzieniu w maju 1953 r. Jak podkreśla autor wspomnień, ze względu na studia nie mógł się w pełni angażować w działalność „Kraju”, ograniczał się do uczestnictwa w rozpowszechnianiu ulotek – które często sam przygotowywał, powielał w niewielu egzemplarzach i zostawiał głównie w komunikacji miejskiej na Górnym Śląsku. Tadeusz Denkowski został aresztowany w lipcu 1952 r. Przeszedł brutalne śledztwo najpierw w siedzibie WUBP w Katowicach, a następnie w X Pawilonie mokotowskiego więzienia przy ul. Rakowieckiej w Warszawie. 30 października 1952 r. Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie (na rozprawie przeprowadzonej w więzieniu) skazał go na 10 lat pozbawienia wolności. Tadeusz Denkowski został osadzony najpierw w Oddziale XI (śledczym), a następnie ogólnym mokotowskiego więzienia. W styczniu 1953 r. zatrudniono go w izbie chorych, w pracowni dentystycznej wykonującej materiały protetyczne dla polikliniki MBP. Jako więzień specjalista pełniąc swoje obowiązki, zetknął się z wieloma znanymi więźniami Mokotowa. Tadeusz Denkowski wyszedł na wolność 8 maja 1956 r. – po blisko 4 latach od zatrzymania. W tym samym roku wrócił na studia medyczne, które ukończył w 1961 r. Do 1970 r. pracował jako asystent w Specjalistycznym Oddziale Chirurgii Dziecięcej Szpitala Miejskiego w Gliwicach. W 1972 r. uzyskał II stopień specjalisty w zakresie chirurgii dziecięcej, a w 1981 r. został doktorem nauk medycznych Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach. W latach 1980–1981 zaangażował się w działalność NSZZ „Solidarność” w Szpitalu Wojewódzkim w Bielsku-Białej. Współorganizował Oddział Chirurgii Dziecięcej tamtejszego szpitala miejskiego, w którym aż do przejścia na emeryturę w 1997 r. był zastępcą ordynatora oddziału. Ponadto stworzył i przez wiele lat prowadził Przyszpitalną Poradnię Wrodzonych Stóp Końsko-Szpotawych u Dzieci. Aż do ukończenia 85 roku życia pracował w prywatnych placówkach medycznych w Bielsku-Białej.