Nawigacja

Aktualności

„Tobie Polsko” – hołd dla powstańca śląskiego Władysława Targalskiego – Bytom, 8 lipca 2021

8 lipca 2021 r. o godz. 15.00 na cmentarzu Mater Dolorosa w Bytomiu przy ul. Piekarskiej odbyła się uroczystość oznaczenia grobu śp. Władysława Targalskiego znakiem pamięci „Tobie Polsko”.  Wydarzenie zostało zorganizowane przez Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach oraz Towarzystwo Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich w Bytomiu. W krótkiej uroczystości udział wzięli: Halina Bieda – Senator RP, Mirosław Luks – sekretarz UM Chorzów, Danuta Skalska – prezes Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich w Bytomiu, dr Andrzej Sznajder – dyrektor Oddziału IPN w Katowicach oraz Jan Kwaśniewicz – naczelnik Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa – pomysłodawca akcji oznaczania grobów. W trakcie spotkania można było wysłuchać wykładu Lesława Jóźkowa – członka Rady Programowej Ośrodka Dokumentacji Historycznej Śląskiej Izby Lekarskiej, którego z śp. Władysławem Targalskim łączyła wieloletnia przyjaźń.

Po uroczystości uczestnicy udali się do Centrum Kresowego w Bytomiu przy ul. Moniuszki 13, gdzie wysłuchali wykładu Antoniego Wilgusiewicza, członka Komitetu Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa przy Oddziale IPN w Katowicach, pt. „Udział Lwowian i Kresowian w akcji plebiscytowej i III powstaniu śląskim”. 

 

 

Śp. Władysław Targalski był uczestnikiem walk o Lwów w 1918 r., a następnie wojny polsko–bolszewickiej. Wziął także udział w III powstaniu śląskim. Po II wojnie światowej związał się z Bytomiem. Życiorys polskiego bohatera przedstawili członkowie Towarzystwa Miłośników Lwowa Oddział w Bytomiu, dla których upamiętnienie Władysława Targalskiego miało szczególne znacznie. 22 listopada 1918 r. wojska ukraińskie zostały wyparte ze Lwowa przez polskich obrońców miasta oraz żołnierzy Wojska Polskiego. Wśród obrońców Lwowa nie brakowało polskiej młodzieży zwanej Orlętami Lwowskimi. Jednym z nich był właśnie Władysław Targalski, który jako 14-letni chłopiec walczył o polski Lwów. Następnie wraz z kompanią kadetów wziąć udział w III powstaniu śląskim. Jako członek załogi pociągu pancernego walczył pod Kędzierzynem i Olesnem. W okresie międzywojennym Władysław Targalski prowadził zakład zegarmistrzowski przy Placu Akademickim we Lwowie. Kiedy we wrześniu 1939 r. Niemcy zaatakowały Polskę po raz kolejny wziął udział w wojnie. W 1941 r. po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej został aresztowany przez gestapo za działalność konspiracyjną. Był więźniem obozów koncentracyjnych w Majdanku i Buchenwaldzie. W 1945 r. Władysław Targalski trafił do Bytomia, gdzie rozpoczął działalność jako choreograf spektakli, które w latach w 1945-1946 wystawiane były przez teatr powszechny przy miejskim domu kultury w Bytomiu. Współpracował także przy tworzeniu baletu Opery Śląskiej. Ponadto otworzył zakład zegarmistrzowski przy ul. Dworcowej. Władysław Targalski współorganizował w Bytomiu Oddział Związku Byłych Więźniów Obozów Koncentracyjnych. W 1988 r. został członkiem Towarzystwa Miłośników Lwowa. Władysław Targalski został uhonorowany między innymi: Krzyżem Virtuti Militari, Krzyżem Walecznych, Krzyżem Oficerskim i Kawalerskim medalu Polonia Restituta. Zmarł w lipcu 1995 r. Spoczywa na cmentarzu Mater Dolorosa przy ul. Piekarskiej w Bytomiu.

 

 

Akcja oznaczania grobów znakiem pamięci opracowanym przez Oddziałowe Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Katowicach rozpoczęła się 5 lipca 2021 r. w dzień setnej rocznicy zakończenia III powstania śląskiego. Znak pamięci „Tobie Polsko” ma formę proporczyka o rozmiarach ok. 20 x 8 cm wykonanego z porcelany nagrobnej. Umieszczono na nim inwokację „Tobie Polsko”, pod którą znajduje się wizerunek orła otoczonego datami powstań, a poniżej napisy: „Grób Powstańca Śląskiego” i „Instytut Pamięci Narodowej”. Proporzec jest  wzorowany na sztandarze powstańczym „Tobie Polsko”, który wykonano na początku 1920 r. w pracowni przy redakcji „Katolika” w Bytomiu i który obecnie znajduje się w zbiorach Muzeum Czynu Powstańczego w Górze Św. Anny. Muzeum posiada także fotografię z uroczystości upamiętniającej uchwalenie Konstytucji 3 Maja, która przedstawia pochód mieszkańców wsi Osiek (pow. strzelecki, woj. opolskie) z tymże sztandarem niesionym przez A. Szulca do Rozmierzy. Uroczyści te obchodzono na całym Górnym Śląsku w niedzielę 2 maja 1920 r. i były to pierwsze legalne obchody tej rocznicy na tym terenie. Dzięki postanowieniom artykułu 88 Traktatu Wersalskiego o przeprowadzeniu plebiscytu, dla zapewnienia jego bezstronności, w lutym 1920 r. obszar plebiscytowy wyłączono z państwa niemieckiego i poddano kontroli wojsk alianckich, a pełnię władzy przejęła na nim Międzysojusznicza Komisja Rządząca i Plebiscytowa Górnego Śląska z gen. Henri Le Rondem na czele. Umożliwiło to Polakom legalne demonstrowanie swoich dążeń i używanie symboli narodowych.

 

 

 

do góry