E-Księgarnia
Z okazji przypadającej w tym roku setnej rocznicy wybuchu III powstania śląskiego oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach wyszedł z inicjatywą organizacji plenerowej wystawy "Powstania śląskie 1919-1921". Ekspozycja przygotowana została przez Oddziałowe Biuro Edukacji Narodowej IPN w Katowicach i we współpracy z Wojewodą Śląskim będzie prezentowana w wielu miastach na terenie całego kraju, w tym w większości wojewódzkich.
Od 13 maja do 8 czerwca 2021 r. na wrocławskim placu Wolności prezentowana była wystawa „Powstania śląskie 1919–1921”.
20 maja 2021 r. odbyło się uroczyste otwarcie wystawy. Gościem wydarzenia był wicewojewoda dolnośląski Jarosław Kresa i dyrektor Urzędu Żeglugi Śródlądowej we Wrocławiu dr kpt. ż. ś Jan Pyś. Wrocławski oddział IPN reprezentowała Naczelnik Oddziałowego Biura Edukacji Narodowej dr Katarzyna Pawlak-Weiss.
Jarosław Kresa podkreślił, że wystawa ma na celu przypomnienie zmagań Ślązaków o polskość i choć będzie pokazywana w 17 miastach w Polsce to tu, na Dolnym Śląsku, ma szczególne znaczenie.
„Ta ofiara krwi przelana podczas powstań śląskich przyniosła wymierne efekty” – zakończył wicewojewoda.
Z kolei naczelnik Pawlak-Weiss zaznaczyła, że III powstanie śląskie miało pełne poparcie polityczne i wojskowe ze strony Polski. Udało się wywalczyć tereny, które przemysłowo były bogatsze niż te, które trafiły w ręce niemieckie. Natomiast kpt. Jan Pyś zaznaczył, że w walkach zbrojnych wzięło udział wielu marynarzy Flotyll Pińskiej, którzy mieli znacząco rolę w odniesieniu zwycięstwa.
Po I wojnie światowej, na mocy traktatu wersalskiego z 28 czerwca 1919 r., zdecydowano, że o przyszłości Górnego Śląska, znajdującego się do tej pory w granicach państwa niemieckiego, postanowi plebiscyt, w którym uprawnieni ku temu mieszkańcy regionu oddadzą głos za jego przynależnością do Niemiec lub do Polski. Na górnośląskim obszarze plebiscytowym rozpoczęła się kampania propagandowa prowadzona przez obie strony, mająca przekonać niezdecydowanych. Dramatyczny przebieg konfliktu o Górny Śląsk spowodował konieczność trzykrotnego zrywu zbrojnego.
Wystawa „Powstania śląskie 1919–1921” została przygotowana przez Oddziałowe Biuro Edukacji Narodowej IPN w Katowicach w ramach projektu wystaw elementarnych Instytutu Pamięci Narodowej. Składa się z 15 paneli, prezentujących w układzie chronologicznym najważniejsze wydarzenia z lat 1918–1922, czyli okresu, w którym ważyły się losy regionu. Koniec I wojny światowej, pierwsze i drugie powstanie śląskie, plebiscyt górnośląski oraz poprzedzająca go kampania propagandowa, trzecie powstanie śląskie, a w końcu podział regionu i przejęcie przyznanej części Górnego Śląska przez administrację polską – to najważniej aspekty tej opowieści.
Wykorzystane fotografie i dokumenty pochodzą ze zbiorów: Archiwum Archidiecezjalnego w Katowicach, Muzeum Czynu Powstańczego w Górze św. Anny, Muzeum 2 Korpusu w Józefowie, Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu, Francuskiej Biblioteki Narodowej, Biblioteki Śląskiej, Biblioteki Narodowej, Narodowego Archiwum Cyfrowego, Grzegorza Grześkowiaka.
Autor: Aleksandra Korol-Chudy
Projekt graficzny i skład: Aleksandra Korol-Chudy, Michał Bartłomowicz
Recenzja: dr Mirosław Węcki, dr hab. Filip Musiał
Serdecznie zapraszamy!