Nawigacja

Aktualności

Prezentacja wystawy „Powstania śląskie 1919–1921” w Białymstoku, 7 – 31 maja 2021

7 maja 2021 r. przed siedzibą Podlaskiego Urzędu Wojewódzkiego w Białymstoku odbyło się uroczyste odsłonięcie tablicy poświęconej Alfonsowi Zgrzebniokowi.

Z okazji przypadającej w tym roku setnej rocznicy wybuchu III powstania śląskiego Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach wyszedł z inicjatywą organizacji plenerowej wystawy "Powstania śląskie 1919-1921". Ekspozycja przygotowana została przez Oddziałowe Biuro Edukacji Narodowej IPN w Katowicach i we współpracy z Wojewodą Śląskim będzie prezentowana w wielu miastach na terenie całego kraju, w tym w większości wojewódzkich.

7 maja 2021 r. przed siedzibą Podlaskiego Urzędu Wojewódzkiego w Białymstoku odsłonięto uroczyście tablicę poświęconą Alfonsowi Zgrzebniokowi - przywódcy I i II powstania śląskiego, uczestnikowi III powstania śląskiego, wicewojewodzie białostockiemu w latach 1934-1937. W wydarzeniu wzięli udział dr Andrzej Sznajder, dyrektor Oddziału IPN w Katowicach oraz Ryszard Mozgol, naczelnik OBEN IPN w Katowicach. 

Przedsięwzięciu towarzyszyło otwarcie wystawy „Powstania śląskie 1919–1921”, która jest dostępna dla zwiedzających w Białymstoku do 31 maja 2021 r. 

Po I wojnie światowej, na mocy traktatu wersalskiego z 28 czerwca 1919 r., zdecydowano, że o przyszłości Górnego Śląska, znajdującego się do tej pory w granicach państwa niemieckiego, postanowi plebiscyt, w którym uprawnieni ku temu mieszkańcy regionu oddadzą głos za jego przynależnością do Niemiec lub do Polski. Na górnośląskim obszarze plebiscytowym rozpoczęła się kampania propagandowa prowadzona przez obie strony, mająca przekonać niezdecydowanych. Dramatyczny przebieg konfliktu o Górny Śląsk spowodował konieczność trzykrotnego zrywu zbrojnego.

Wystawa „Powstania śląskie 1919–1921” została przygotowana przez Oddziałowe Biuro Edukacji Narodowej IPN w Katowicach w ramach projektu wystaw elementarnych Instytutu Pamięci Narodowej. Składa się z 15 paneli, prezentujących w układzie chronologicznym najważniejsze wydarzenia z lat 1918–1922, czyli okresu, w którym ważyły się losy regionu. Koniec I wojny światowej, pierwsze i drugie powstanie śląskie, plebiscyt górnośląski oraz poprzedzająca go kampania propagandowa, trzecie powstanie śląskie, a w końcu podział regionu i przejęcie przyznanej części Górnego Śląska przez administrację polską – to najważniej aspekty tej opowieści.

Wykorzystane fotografie i dokumenty pochodzą ze zbiorów: Archiwum Archidiecezjalnego w Katowicach, Muzeum Czynu Powstańczego w Górze św. Anny, Muzeum 2 Korpusu w Józefowie, Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu, Francuskiej Biblioteki Narodowej, Biblioteki Śląskiej, Biblioteki Narodowej, Narodowego Archiwum Cyfrowego, Grzegorza Grześkowiaka.

Autor: Aleksandra Korol-Chudy

Projekt graficzny i skład: Aleksandra Korol-Chudy, Michał Bartłomowicz

Recenzja: dr Mirosław Węcki, dr hab. Filip Musiał

Alfons Zgrzebniok (1891-1937) – w czasie I wojny światowej służył w armii niemieckiej. Od stycznia 1919 r. w Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska. Komendant w powiecie kozielskim, wielokrotnie brawurowo pozyskiwał broń z niemieckich magazynów, przebrany w mundur niemieckiego oficera. Aresztowany przez Grenzschutz, uciekł z więzienia w Raciborzu. Nazywany przez Niemców „największym polskim bandytą w okręgu kozielskim”. Od sierpnia 1919 r. do sierpnia 1920 r. komendant główny POW G.Śl., współautor planów wybuchu I powstania śląskiego oraz jego dowódca. Dowodził wojskami także w czasie II powstania śląskiego. Szef oddziału personalnego Naczelnej Komendy Wojsk Powstańczych w czasie III powstania śląskiego, następnie doradca wojskowy przy sztabie 1 Dywizji Wojsk Powstańczych. Współzałożyciel Związku Byłych Powstańców, następnie Związku Powstańców Śląskich.

Audycja Polskiego Radia Katowice o Alfonsie Zgrzebnioku

Serdecznie zapraszamy!

do góry