E-Księgarnia
Uroczystości 100. rocznicy włączenia części Górnego Śląska do Polski to kulminacja i zwieńczenie obchodów z minionych lat, kiedy świętowaliśmy setne rocznice kolejnych powstań śląskich i plebiscytu.
Zagadnienia dotyczące powstań śląskich, plebiscytu oraz włączenia części Śląska do Polski były w ostatnich latach tematem ponad 25 publikacji naukowych i popularnonaukowych IPN. Instytut przygotował też przeszło 25 różnego rodzaju materiałów edukacyjnych, m.in. infografikę „Województwo śląskie w II RP (1922-1939)”. Wystawy na temat powstań śląskich zaprezentowano w ponad 120 miastach w całej Polsce.
Dyrektor dr Andrzej Sznajder podkreśla: „Chcemy opowiadać historię Górnego Śląska nie tylko mieszkańcom regionu, ale również innych części Polski”. Ważną częścią rocznicowych działań były specjalne dodatki prasowe o zasięgu ogólnopolskim, które ukazały się w łącznym nakładzie ok. 600 tys. egzemplarzy. Instytut Pamięci Narodowej przygotował dwa kolejne dodatki z okazji tegorocznej czerwcowej rocznicy: jeden z wydawnictwem Polska Press Grupa, drugi we współpracy z redakcją „Gościa Niedzielnego” oraz Instytutem Śląskim w Opolu.
Oddziałowe Biuro Edukacji Narodowej IPN w Katowicach przygotowało w ramach tegorocznych uroczystości m.in. wystawy plenerowe „»Pamiętaj, że nosisz mundur« Policja Województwa Śląskiego w stulecie utworzenia” oraz „Bramy do Polski 1922”. Od czerwca 2022 r. będzie dostępna odznaka pamiątkowa „Orzeł śląski 74 Górnośląskiego Pułku Piechoty".
Oddziałowe Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Katowicach prowadzi akcję oznaczania grobów znakiem pamięci „Tobie Polsko“. Dotychczas oznaczono ponad 30 grobów powstańców śląskich. Biuro kontynuuje akcję : „»Powstańcy to wiara, nadzieja i cud« – ocalmy groby Powstańców Śląskich od zapomnienia!”
Oddziałowe Biuro Badań Historycznych IPN w Katowicach przygotowuje publikacje: „Rok 1920 na Górnym Śląsku. Alianci – kampania plebiscytowa – powstanie”, „Atlas Górnego Śląska 1919-1922. Wybór źródeł kartograficznych” oraz edycję naukową ponad czterdziestu wystąpień Wojciecha Korfantego w Sejmie Śląskim w latach 1922-1929, prezentujących m.in. poglądy tego polityka na zagadnienia związane z integracją województwa śląskiego z II Rzecząpospolitą.
Główne uroczystości, z udziałem przedstawicieli władz państwowych, wojewódzkich, samorządowych, kościelnych, instytucji kultury, środowisk naukowych oraz społecznych, zaplanowano na 19 czerwca 2022 r. Rozpoczną się od mszy świętej w Archikatedrze Chrystusa Króla. W południe na katowicki rynek ponownie wjedzie na czele wojska gen. Stanisław Szeptycki. Zaplanowano uroczystą inscenizację, połączoną z paradą grup rekonstrukcyjnych.
W niedzielę o godz. 16.00 odbędzie się uroczyste otwarcie Panteonu Górnośląskiego w Katowicach (przyziemia archikatedry katowickiej, wejście od ulicy Wita Stwosza).
Panteon Górnośląski w Katowicach to miejsce, które stanowi żywy pomnik uwieczniający dokonania osób zasłużonych dla Górnego Śląska oraz setną rocznicę przyłączenia części Górnego Śląska do Polski. Organizatorami nowej instytucji kultury są Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Województwo Śląskie, Archidiecezja Katowicka oraz Miasto Katowice.
Obchody objęte są Patronatem Narodowym Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej Andrzeja Dudy.
Z okazji obchodzonego po raz pierwszy w historii Dnia Powstań Śląskich Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach wraz Towarzystwem Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich oraz Parafią Niepokalanego Poczęcia NMP zapraszają na uroczystość odsłonięcia Pomnika Orląt i Kadetów Lwowskich, która odbędzie się 20 czerwca 2022 r. na placu ks. Emila Szramka 1 w Katowicach. Wydarzenie rozpocznie się o godz. 9:00 mszą świętą pod przewodnictwem arcybiskupa metropolity lwowskiego Mieczysława Mokrzyckiego. Po jej zakończeniu nastąpi odsłonięcie i poświęcenie pomnika. Uroczystość zwieńczy zasadzenie dębu papieskiego, który na okazję 100-lecia powrotu części Górnego Śląska do Polski, został specjalnie poświęcony przez Ojca Świętego Franciszka. Uroczystość uświetni oprawa muzyczna w wykonaniu Zespołu Muzyczno-Tanecznego „Promyki Krakowa” oraz Państwowej Szkoły Muzycznej I i II stopnia im. M. Karłowicza w Katowicach. Pomnik został sfinansowany ze środków Instytutu Pamięci Narodowej oraz Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich.
W uroczystościach wezmą udział dr Mateusz Szpytma, zastępca prezesa Instytut Pamięci Narodowej oraz dr Andrzej Sznajder, dyrektor katowickiego oddziału IPN.
„20 czerwca 1922 r. Wojsko Polskie pod dowództwem gen. Stanisława Szeptyckiego wkroczyło na Górny Śląsk. Tego dnia oddziały kawalerii przeszły od strony Szopienic w kilkukilometrowej defiladzie do rynku w Katowicach. Na szopienickim moście łączącym obszar plebiscytowy z terytorium Polski symbolicznie zerwano łańcuch, a witający tam polskie wojsko ks. Jan Kapica powiedział: „Jesteśmy wolni! Oto kajdany, które nas krępowały, już opadły. Za to niech będzie Bogu cześć i chwała”.
W następnych dniach z udziałem tłumów Górnoślązaków odbywały się podobne uroczystości objęcia kolejnych miast i miejscowości: 23 czerwca - Królewskiej Huty (obecnie Chorzowa), 24 czerwca - części powiatów bytomskiego, tarnogórskiego, lublinieckiego i gliwickiego, 26 czerwca - Świętochłowic, 29 czerwca - Pszczyny i powiatu pszczyńskiego, wreszcie 4 lipca - Rybnika, powiatu rybnickiego i części powiatu raciborskiego. Nie byłoby tego szczęśliwego finału, gdyby nie było wcześniej powstań śląskich - w sierpniu 1919 r. i rok później - w sierpniu 1920 r. Nie byłoby tym bardziej, gdyby Ślązacy zrezygnowali ze swoich marzeń po niekorzystnym dla Polski wyniku plebiscytu w marcu 1921 r., gdyby nie chwycili za broń po raz trzeci w maju 1921 r. Dopiero wobec tej determinacji 20 października 1921 r. Rada Ambasadorów Mocarstw Sprzymierzonych ogłosiła decyzję o podziale spornego obszaru, ustalając granicę pomiędzy Niemcami a Polską. Zgodnie z tym rozstrzygnięciem Polska otrzymała 3214 km kw. (29 proc. obszaru plebiscytowego) zamieszkałych przez 996,5 tys. osób (46 proc. ogółu ludności). Nie byłoby w tej historii nic nadzwyczajnego w kontekście zmagań o kształt granic II Rzeczypospolitej w latach 1918-1921, gdyby nie jedna istotna: Górny Śląsk - jego część - wracał w granice Polski nie po 123 latach, ale po prawie 600. (…)“.
Fragment Wstępu dr. Andrzeja Sznajdera, dyrektora Oddziału IPN w Katowicach
do dodatku prasowego „Do Polski! 1922 – Przyłączenie części Górnego Śląska do II Rzeczypospolitej”,
dołączonego do tytułów grupy medialnej „Polska Press Grupa”.