84. rocznica Zbrodni Katyńskiej – Katowice, 10 kwietnia 2024 - Aktualności - Instytut Pamięci Narodowej

84. rocznica Zbrodni Katyńskiej – Katowice, 10 kwietnia 2024. Fot.: IPN K. Łojko

Uroczystą mszą świętą odprawioną w intencji polskich oficerów pomordowanych w Katyniu, Miednoje, Charkowie oraz innych miejscach kaźni na terenie byłego ZSRS pod przewodnictwem abp. Adriana Galbasa SAC w kościele garnizonowym pw. św. Kazimierza Królewicza w Katowicach zainaugurowane zostały obchody 84. rocznicy Zbrodni Katyńskiej. Asystę liturgiczną zapewnili żołnierze z 34. Śląskiego Dywizjonu Rakietowego Obrony Powietrznej w Bytomiu.

„To nie śmierć rozdziela ludzi, ale brak pamięci i brak miłości“ – mówił podczas uroczystości abp Adrian Galbas, metropolita katowicki.

Arcybiskup wspominał ofiary tragicznych wydarzeń związanych z Katyniem: polskich oficerów, którzy zostali poddani tam ludobójstwu, dokonanemu z woli Stalina w 1940 r. Wśród pomordowanych byli także ludzie ze Śląska. W twierdzy Twer zidentyfikowano szczątki tysiąca dwustu trzydziestu jeden funkcjonariuszy przedwojennej policji Województwa Śląskiego, a ogólną liczbę ofiar ze Śląska szacuje się między dwa, a trzy tysiące. Także wśród jeńców obozów w Ostaszkowie, Miednoje i Charkowie było wielu przedstawicieli przedwojennej śląskiej inteligencji: nauczycieli, lekarzy, prawników, inżynierów. Wśród katyńskich ofiar zidentyfikowano także trzydziestu jeden kapelanów Wojska Polskiego. Jednym z nich był pochodzący z Biskupic ks. kpt. Jerzy Wrazidło (1905-1940), kapelan rezerwy, zamordowany w Charkowie. Ksiądz Wrazidło był wcześniej wikarym w parafiach św. Wojciecha w Mikołowie i Radzionkowie. Arcybiskup przypomniał także ofiary katastrofy lotniczej pod Smoleńskiem, która była największą polską tragedią w okresie pokoju.

Po zakończonej mszy św. delegacja w składzie abp Adrian Galbas SAC, wojewoda śląski Marek Wójcik, proboszcz parafii wojskowej ks. ppłk. Grzegorz Bechta oraz dyrektor IPN Oddział w Katowicach dr Andrzej Sznajder udała się do Kaplicy Katyńskiej na krótką modlitwę. Następnie wszyscy uczestnicy wydarzenia przemaszerowali na pobliski Plac Andrzeja pod Pomnik Ofiar Katynia, gdzie odbyła się druga część uroczystości, której początek wyznaczył odegrany hymn państwowy. Dla uczczenia rocznicy tragicznych wydarzeń sprzed 84 lat odczytany został Apel Pamięci zakończony salwą honorową. Całości dopełnił sygnał „Śpij kolego”. Okolicznościowe mowy wygłosili wojewoda śląski oraz dyrektor katowickiego Oddziału IPN.

- „Zebraliśmy się tutaj by uczcić pamięć 22 tysięcy ofiar zbrodni Katyńskiej. (…) Jesteśmy winni im pamięć i szacunek. Chciałbym podziękować tym, którzy w wolnej Polsce doprowadzili do tego, że okoliczności zbrodni katyńskiej zostały wyjaśnione“ – mówił Marek Wójcik wojewoda śląski.

Na zakończenie złożono wieńce oraz kwiaty. W uroczystości liczny udział wzięli przedstawiciele administracji rządowej i samorządowej szczebla wojewódzkiego, duchowieństwa, samorządu terytorialnego, służb mundurowych, organizacji kombatanckich i społecznych, szkół, mieszkańcy miasta.

Katowickie obchody 84. rocznicy Zbrodni Katyńskiej zostały zorganizowane przez Oddział Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Katowicach oraz parafię wojskową pw. św. Kazimierza Królewicza. Symbolicznie wpisująca się w wydarzenie, przypadająca dzisiaj również, 14. rocznica katastrofy smoleńskiej, podczas której zginęło 96 członków polskiej delegacji udającej się na uroczystości urządzone z okazji 70. rocznicy Zbrodni Katyńskiej sprawia, iż obchody te nabierają zupełnie nowego znaczenia. W składzie delegacji byli m.in. Prezydent RP Lech Kaczyński z żoną Marią, były Prezydent RP na Uchodźstwie Ryszard Kaczorowski, Janusz Kurtyka, prezes Instytutu Pamięci Narodowej (2005-2010) i Janusz Krupski, wiceprezes IPN (2000-2006).

Asystę honorową wydarzenia zapewniła 13. Śląska Brygada Obrony Terytorialnej, natomiast oprawę muzyczną Orkiestra Wojskowa z Bytomia pod batutą starszego kaprala Piotra Dziadkowca.

Działania Oddziału IPN w Katowicach w ramach obchodów 84. rocznicy Zbrodni Katyńskiej:

9 kwietnia 2024 r. w Przystanku Historia Centrum Edukacyjnym IPN im. Henryka Sławika w Katowicach odbyły się warsztaty edukacyjne pt. „Śledztwo katyńskie”. W programie m.in. wykład na temat Zbrodni Katyńskiej dla uczniów II Liceum Ogólnokształcącego w Będzinie. Prowadzenie: Ryszard Mozgol, Ewelina Małachowska (OBEN IPN Katowice).
11 kwietnia 2024 r. wykład Kingi Lis (OBEN IPN Katowice) o Zbrodni Katyńskiej dla uczniów w Katolickim Liceum Ogólnokształcącym w Częstochowie.
12 kwietnia 2024 r. w Przystanku Historia Centrum Edukacyjnym IPN im. Henryka Sławika w Katowicach odbędą się warsztaty edukacyjne pt. „Śledztwo katyńskie”. W programie m.in. wykład na temat Zbrodni Katyńskiej dla uczniów II Liceum Ogólnokształcącego w Będzinie. Prowadzenie: Ryszard Mozgol, Ewelina Małachowska (OBEN IPN Katowice).
16 kwietnia 2024 r. w Muzeum w Tarnowskich Górach wykład Ryszarda Mozgola (OBEN IPN Katowice) dla młodzieży pt. „...ofiary były całkowicie zaskoczone śmiercią”. Modus operandi Zbrodni Katyńskiej a pamięć zbiorowa Polaków.

Mat. wł., cyt. z wyp. abp. A. Galbasa za Radiem eM.

5 marca 1940 r. Stalin podjął decyzję o wymordowaniu polskich jeńców przetrzymywanych w obozach w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie oraz cywilów aresztowanych i osadzonych w więzieniach na terenie okupowanych przez ZSRS Kresów Wschodnich. W wyniku tej zbrodniczej decyzji wiosną 1940 r. Sowieci zamordowali ponad 21 tys. polskich obywateli. Jeńcy z obozów w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie zostali zamordowani w Lesie Katyńskim, Charkowie i Twerze, natomiast więźniowie zostali zamordowani w Mińsku, Kijowie, Charkowie oraz w innych, nie znanych do tej pory miejscach kaźni. Od pierwszego miejsca, w którym odnaleziono zwłoki pomordowanych, zbrodnia zyskała w ludzkiej pamięci nazwę Zbrodni Katyńskiej. Liczba ofiar tej zbrodni nie została dokładnie ustalona, chociaż na podstawie dokumentów (notatki Szelepina, szefa KGB z 1959 r.) można podejrzewać, że najbliższa prawdy jest liczba 21857 ofiar. Spośród miejsc, w których ukryto zwłoki ofiar, znanych jest pięć: Las Katyński, Miednoje (pod Twerem), Piatichatki (dzielnica Charkowa), Bykownia (pod Kijowem) i Kuropaty (dzielnica Mińska).

Polecamy dokument „Katyń. Dół nr 8”. To film zrealizowany jesienią 2009 r. na Białorusi i w Rosji oraz wiosną 2010 w Polsce na zlecenie Oddziału IPN w Katowicach. Autorzy starają się znaleźć rozwiązanie zagadki znajdującego się w lesie katyńskim tzw. dołu śmierci nr 8. W 1943 roku Niemcy odnaleźli 8 dołów z ciałami rozstrzelanych polskich oficerów. Ciała z 7 dołów zostały przeniesione do wspólnych mogił. W dole nr 8, po wydobyciu 15 ciał, zaprzestano dalszych ekshumacji. W 1995 roku polscy archeolodzy odnaleźli dół nr 8, ale był pusty…