E-Księgarnia12 sierpnia 2021 r. w Pałacu Prezydenckim w Warszawie odbyła się uroczystość wręczenia not identyfikacyjnych rodzinom ofiar reżimów totalitarnych, których szczątki zostały odnalezione i zidentyfikowane w ramach prac Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN. Podczas konferencji ujawnione zostały nazwiska 26 osób.
Największą grupę pośród dziś ogłoszonych nazwisk stanowią ofiary odnalezione na terenie „wrocławskiej Łączki”, czyli Cmentarza Osobowickiego we Wrocławiu, gdzie prof. Krzysztof Szwagrzyk wraz ze swoim zespołem prowadził działania poszukiwawcze już 20 lat temu. Dziś ogłoszone nazwiska należą do 6 osób odnalezionych w 2011 roku. Do grona zidentyfikowanych dołączają także dwie ofiary operacji „Lawina”, podczas której UB przy pomocy NKWD bestialsko zamordowało ponad 100 członków oddziału kpt. Henryka Flamego, ps. „Bartek”, oraz ofiary pogrzebane na cmentarzach w Lublinie i Krakowie.
Wśród odnalezionych i zidentyfikowanych znalazło się trzech żołnierzy Zgrupowania Narodowych Sił Zbrojnych kpt. Henryka Flamego „Bartka”: Mieczysław Inglot ps. "Odważny", Jakub Łaciak i Antoni Sojka ps. „Zając”.
Poniżej prezentujemy sylwetki zidentyfikowanych ofiar ze Zgrupowania Narodowych Sił Zbrojnych kpt. Henryka Flamego „Bartka”:
- Mieczysław Inglot ps. „Odważny”
Urodził się 1 stycznia 1924 r. We wrześniu 1944 został zmobilizowany przez Rejonową Komendę Uzupełnień w Krośnie. Po wyleczeniu ran, które odniósł 10 marca 1945 r. w trakcie walk frontowych, przydzielono go 1 listopada 1945 r. do 198. Strażnicy Wojsk Ochrony Pogranicza Kolonia w Rycerce Górnej. 14 września 1946 r. po zajęciu strażnicy przez grupę por. Stanisława Kopika „Zemsty”, razem z 4 innymi żołnierzami, zdezerterował do jego pododdziału działającego w ramach Zgrupowania Narodowych Sił Zbrojnych kpt. Henryka Flamego „Bartka”. Poległ 20 listopada 1946 r. w Rycerce Górnej w potyczce z patrolem Wojsk Ochrony Pogranicza. Został pochowany przez żołnierzy por. „Zemsty” z honorami pod zabytkową kapliczką niedaleko miejsca walki.
Szczątki Mieczysława Inglota zostały odnalezione w lipcu 2019 r. w trakcie prac ekshumacyjnych prowadzonych przez IPN w Rycerce Górnej.
- Jakub Łaciak
Urodził się 21 maja 1925 r. Działał w ramach Zgrupowania Oddziałów Leśnych VII. Okręgu Narodowych Sił Zbrojnych pod dowództwem kpt. Henryka Flamego „Bartka”. Został zamordowany we wrześniu 1946 r. w Starym Grodkowie w wyniku operacji komunistycznego aparatu bezpieczeństwa o kryptonimie „Lawina”.
Szczątki Jakuba Łaciaka zostały odnalezione w marcu 2016 r. podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych przez IPN w Starym Grodkowie.
- Antoni Sojka ps. „Zając”
Urodził się w 1922 r. w Bierach w powiecie bielskim. W czasie okupacji został skierowany do pracy w Zakładach Chemicznych w Kędzierzynie-Koźlu. Przesiedlony wraz z całą rodziną do Bielska, przez krótki czas pracował w fabryce maszyn włókienniczych BEFAMA w Bielsku. Około 1945 r. rozpoczął pracę w lesie oddalonym o kilkanaście kilometrów od Bielska. Rozpoczął wówczas współpracę z partyzantami Zgrupowania Oddziałów Leśnych VII. Okręgu Narodowych Sił Zbrojnych pod dowództwem kpt. Henryka Flamego „Bartka”. Został zamordowany we wrześniu 1946 r. w Starym Grodkowie w wyniku operacji komunistycznego aparatu bezpieczeństwa o krypt. „Lawina”.
Szczątki Antoniego Sojki zostały odnalezione w marcu 2016 r. podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych przez IPN w Starym Grodkowie.
Retransmisja konferencji
26 osób zidentyfikowanych przez Biuro Poszukiwań i Identyfikacji IPN
Wręczenie not identyfikacyjnych to zwieńczenie, często wieloletnich, wysiłków pracowników Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN. Praca zespołu rozpoczyna się w archiwach, gdzie wśród dokumentów i relacji poszukuje się informacji o losach ofiary i miejscu domniemanego pochówku. Badanie historyczne pozwala nie tylko wytypować miejsce poszukiwań, ale także określić cechy antropologiczne ofiary (tj. wzrost, budowa ciała czy odniesione urazy). Bardzo często pomocą w tym procesie są relacje świadków, którzy spisali je przed laty lub przekazali do IPN w czasie prowadzenia kwerendy w sprawie.
Aby móc przystąpić do działań terenowych, potrzebne jest uzyskanie formalnych zgód i zezwoleń od instytucji państwowych, a także – jeśli zachodzi taka potrzeba – od właścicieli gruntu czy dysponentów grobów wziesionych w latach późniejszych (w przypadku prac na cmentarzach). Zabezpieczeniem formalnym oraz organizacją prac zespołu zajmuje się zespół logistyków Biura.
Działania terenowe, w których biorą udział archeolodzy i antropolodzy to zasadnicza część poszukiwań. Prace prowadzone są w bardzo zróżnicowanym terenie: na polach i w lasach, na terenach przydomowych, na terenach miejskich oraz na cmentarzach. Poszukujemy szczątków ofiar zarówno w kraju, jak i poza granicami. Tylko w 2021 r. przebadaliśmy już ponad 30 lokalizacji. W przypadku odnalezienia szczątków są one poddawane wstępnej, a póżniej zasadniczej ocenie antropologicznej (w miejscu odkrycia szczątków, a potem w laboratorium). Ze szczątków pobierana jest próbka materiału kostnego, aby następnie porównać ją z materiałem genetycznym pozyskanym od rodzin. Pozwala to na identyfikację genetyczną ofiary, a tym samym potwierdzenie jej tożsamości.
Od dwóch lat w Biurze Poszukiwań i Identyfikacji IPN wykorzystywany jest CODIS, autorski system Federalnego Biura Śledczego (FBI), który zdecydowanie usprawnia proces przeszukiwania całej bazy zgromadzonego materiału genetycznego w zakresie wykrywania pokrewieństwa. Instytut Pamięci Narodowej jest jedynym podmiotem w Europie wykorzystującym to oprogramowanie do identyfikacji szczątków ofiar rezimów totalitarnych. To właśnie dzięki temu niezwykle sprawnemu narzędziu można było doprowadzić do identyfikacji kilku osób, których nazwiska dziś zostaną ujawnione.