Nawigacja

Aktualności

IX edycja akcji społecznej „Zapal znicz pamięci” – 22 października 2017

W ramach tegorocznej akcji Oddział IPN w Katowicach upamiętnił postać Nikodema Jana Renca, rozstrzelanego 4 września 1939 r. wraz z synem, kilkoma działaczami polskimi i uczestnikami obrony Katowic.

  • Fot. Archiwum IPN w Katowicach.
    Fot. Archiwum IPN w Katowicach.

„Łatwo jest osądzać dobro i zło z wygodnego fotela we własnym domu. W obozie ludzie zostali odarci z godności osobistej, pozbawieni wszelkich praw i zredukowani do bezmyślnych numerów. W tych anormalnych warunkach, trudno jest odróżnić sprawiedliwość od niegodziwości.” [Wiktor Kielich, Schodami śmierci, Warszawa 2011]

Od pierwszego dnia agresji niemieckiej w 1939 roku terror i egzekucje były codziennym doświadczeniem Polaków w Wielkopolsce, na Pomorzu, Kujawach, Śląsku i ziemi łódzkiej. Niemcy wprowadzili tu znacznie większe represje niż na terenie Generalnego Gubernatorstwa. Tylko do końca 1939 roku na Kresach zachodnich Rzeczypospolitej zamordowali 40 tysięcy osób, przedstawicieli polskich elit, a głód, terror i eksterminacja stały się przez kolejne lata codziennym doświadczeniem mieszkańców tych ziem. W tym roku przypominamy obozy koncentracyjne m.in. KL Mauthausen-Gusen, KL Stutthof, KL Auschwitz, w których w ramach „akcji prewencyjnej” w latach 1939-1940 osadzono przedstawicieli polskiej inteligencji, a tysiące z nich straciło w nich życie.

W niedzielę 22 października w południe przywołaj bohaterów z dawnych ziem wcielonych do III Rzeszy. Przypomnij ich zasługi. Zapal znicz w miejscach, gdzie ginęli oraz prześlij zdjęcie na stronę internetową na adres: znicz@dzieje.pl oraz znicz@radiopoznan.fm

„Zapal znicz pamięci” to wspólna akcja pięciu radiowych rozgłośni regionalnych i pionów edukacyjnych IPN.

Partnerem akcji jest portal dzieje.pl.

Akcja objęta jest Patronatem Honorowym Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy.

IX akcja „Zapal znicz pamięci”, która w tym roku miała miejsce 22 października 2017 r. ma na celu przywracanie pamięci o dramatycznych losach Polaków mieszkających podczas II wojny światowej na tzw. ziemiach wcielonych do III Rzeszy, które nigdy nie przebiły się do pamięci zbiorowej. Tymczasem doświadczeniem mieszkańców zachodnich ziem II Rzeczypospolitej od pierwszego dnia agresji niemieckiej w 1939 r. był szczególnie nasilony terror i egzekucje, a także wysiedlenia i przesiedlenia, połączone z pozbawianiem własności.

Akcja „Zapal znicz pamięci” ma charakter ponadregionalny, uczestniczą w niej mieszkańcy Pomorza, Kujaw, Wielkopolski, Ziemi Łódzkiej i Śląska. Ziemie te stanowiły jedną czwartą terytorium II Rzeczypospolitej. Na tzw. ziemiach wcielonych zamordowano tylko do końca 1939 r. 40 tysięcy osób, przedstawicieli elit społeczeństwa II Rzeczypospolitej, społeczników, powstańców wielkopolskich i śląskich, nauczycieli, lekarzy, ziemian, rzemieślników, duchownych, a Niemcy, pozbawiając ich najpierw wolności, a potem życia, kierowali się przygotowanymi przed wybuchem wojny listami proskrypcyjnymi.

Akcja społeczna ma na celu uczczenie pamięci regionalnych bohaterów, których mordowano za to, że byli Polakami, patriotami, ludźmi aktywnymi społecznie – elitą narodu polskiego. Jest ona organizowana od ośmiu lat przez Rozgłośnie Regionalne Polskiego Radia oraz piony edukacyjne IPN w Poznaniu, Bydgoszczy, Łodzi, Katowicach i Gdańsku oraz portal dzieje.pl i Muzeum Historii Polski.

Akcja została zainaugurowana w 70. rocznicę wybuchu II wojny światowej, a słuchacze zostali zaproszeni do zapalenia zniczy w miejscach kaźni Polaków położonych w pobliżu ich domów oraz o przesłanie dokumentujących to zdjęć na stronę internetową Radia Merkury (obecnie Radia Poznań). W tym roku w akcje włączy się także Program I Polskiego Radia.

W ramach tegorocznej akcji Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach przypomina postać:

Nikodema Jana Renca (1888–1939)

Pochodził z górnośląskiej rodziny osiadłej z powodów ekonomicznych na terenie Zagłębia Dąbrowskiego. Wraz z żoną Jadwigą (z domu Ferda) aktywny organizator polskich struktur powstańczych, uczestnik II i III powstania śląskiego. W 1920 r. uczestnik walk obronnych w Królewskiej Hucie. Po 1922 r. osiadł wraz z rodziną w Katowicach. Z zawodu górnik, w okresie międzywojennym dzierżawca „Restauracji Dworcowej” w Katowicach i właściciel firmy transportowej. Wieloletni radny miasta Katowice, ławnik sądowy i prezes terenowej grupy „Karbowa” Związku Powstańców Śląskich w Katowicach. W ostatnich dniach sierpnia 1939 r. był odpowiedzialny za tworzenie i uzbrojenie paramilitarnych oddziałów samoobrony powstańczej, tworzonej w celu obrony miasta Katowice, dowódca oddziału powstańczego wysłanego w rejon Parku Kościuszki. Zadenuncjowany jako powstaniec i uczestnik organizowanej obrony, aresztowany 4 września wraz z synem Józefem (ur. 1914 r.) przez freikorzystów w swoim mieszkaniu. Rozstrzelany 4 września wraz z synem, kilkoma działaczami polskimi i uczestnikami obrony Katowic w podwórzu restauracji popularnie zwanej „Sacherką” przy ul. Zamkowej (siedziba tymczasowa Freikorpsu) w Katowicach. Łącznie rozstrzelano w tym dniu około 80 osób. Według świadków pochowany na cmentarzu w Panewnikach.

Osoba koordynująca tegoroczną akcją w Katowicach:

Ewelina Małachowska, ewelina.malachowska@ipn.gov.pl, tel. (32) 207 03 14.

O akcji

Polskie Radio Katowice o akcji

do góry