E-Księgarnia
Oddziałowe Archiwum IPN w Katowicach pragnie zaprezentować Państwu wyjątkowy nabytek, zawierający kolekcję bezcennych dokumentów dot. Pawła Romockiego – ministra kolei w drugim i trzecim gabinecie Kazimierza Bartla oraz ministra komunikacji w rządzie Józefa Piłsudskiego w latach 1926–1928, przekazany w darze przez Lucynę Staniczek.
Paweł Romocki, syn Juliusza i Zofii, urodził się 17 kwietnia 1880 r. w Woli Marzeńskiej w woj. łódzkim. Po ukończeniu szkoły handlowej, rozpoczął studia na politechnice w Hanowerze, a następnie studiował na Wydziale Technologii Chemicznej Instytutu Technologicznego w Petersburgu, na którym w 1908 r. uzyskał stopień inżyniera technologa. W związku z prowadzeniem działalności w młodzieżowych organizacjach niepodległościowych otrzymał zakaz studiowania na terenie Królestwa Polskiego. Po wybuchu I wojny światowej został wcielony do wojska rosyjskiego, następnie przeszedł do Brygady Strzelców Polskich, utworzonej w 1915 r. w Bobrujsku oraz do Dywizji Strzelców Polskich. Uczestniczył także w formowaniu I Korpusu Polskiego pod dowództwem gen. Józefa Dowbora-Muśnickiego. W czasie wojny polsko-bolszewickiej pełnił służbę jako dowódca baterii armat 16 pułku artylerii polowej. Za wybitne osiągnięcia na polu walki został odznaczony Krzyżem Srebrnym (V klasy) Orderu Virtuti Militari oraz dwukrotnie Krzyżem Walecznych.
W 1922 r. został wybrany na posła I kadencji Sejmu RP z list Narodowo-Chrześcijańskiego Stronnictwa Pracy (uczestniczył w pracach komisji sejmowych: przemysłowo-handlowej i robót publicznych).
14 czerwca 1926 r. rozpoczął się ważny etap w życiu Pawła Romockiego – został powołany na stanowisko ministra kolei do drugiego gabinetu Kazimierza Bartla (obejmował je także w trzecim gabinecie K. Bartla), natomiast od 2 października 1926 r. do 27 czerwca 1928 r. pełnił funkcję ministra komunikacji w gabinecie Józefa Piłsudskiego. W czasie pełnienia funkcji ministra kolei przez Pawła Romockiego utworzono przedsiębiorstwo „Polskie Koleje Państwowe”. Po zakończeniu pracy na stanowisku ministra komunikacji, rozpoczął pracę w Izbie Przemysłowo-Handlowej w Wilnie. Wiosną 1933 r. został powołany na członka Państwowej Rady Kolejowej na okres trzech lat oraz na honorowego członka Związku Przedsiębiorstw Komunikacyjnych w Polsce. W latach 1933–1938 był Dyrektorem Sierszańskich Zakładów Górniczych, natomiast 1 lipca 1938 r. został mianowany Dyrektorem Naczelnym Unii Polskiego Przemysłu Górniczo-Hutniczego w Katowicach.
Po wybuchu II wojny światowej i kapitulacji Warszawy powrócił do stolicy. Od jesieni 1939 r. pracował pod kierunkiem Antoniego Olszewskiego przy rejestracji strat wojennych.
Paweł Romocki zmarł 28 czerwca 1940 r. w Warszawie, potrącony przez niemiecki samochód. Został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie. Był mężem Jadwigi z Niklewiczów (1985–1975), miał trzech synów: najmłodszy, Tomasz, zmarł w okresie niemowlęcym, a dwóch starszych – Andrzej i Jan, kontynuowało rodzinne tradycje patriotyczne. Andrzej Romocki (1923–1944) ps. „Morro” 5 grudnia 1943 r. został dowódcą kompanii „Rudy” Batalionu AK „Zośka”. Jan Romocki (1925–1944) ps. „Bonawentura” – poeta, podporucznik AK, był członkiem kompanii „Rudy” Batalionu AK „Zośka”. Obaj polegli w Powstaniu Warszawskim.
Kolekcja dokumentów osobistych Pawła Romockiego zawiera ponad 200 stron z lat 1922–1934, w większości oryginalnych dokumentów. Według informacji uzyskanych od Pani Lucyny Staniczek, kolekcja ta wcześniej należała do ojca Pani Lucyny, który na początku lat pięćdziesiątych XX w. otrzymał je od sąsiada, niejakiego Palowskiego. Według przekazanej relacji był on żołnierzem Wojska Polskiego, który w czasie powrotu do Kostuchny (obecnie dzielnica Katowic) odnalazł dokumenty w przydrożnym rowie.
Dokumenty z archiwum Pawła Romockiego dotyczą dwóch najważniejszych etapów jego działalności publicznej w II RP: pracy w ławach poselskich oraz na stanowiskach ministerialnych.
Pierwsza część dokumentów zawiera szeroką korespondencję prowadzoną pomiędzy Romockim a licznymi przedstawicielami firm działających na terenie kraju, a także z hierarchami Kościoła Katolickiego, urzędnikami. Dużą część korespondencji stanowią podziękowania przesłane Romockiemu za okazaną pomoc i wsparcie m.in. zakładom pracy i placówkom kultury.
Drugą część kolekcji archiwum stanowi dokumentacja wytworzona po objęciu stanowiska ministra kolei przez Pawła Romockiego. Wśród zachowanych dokumentów na szczególną uwagę zasługuje zachowana nominacja na ministra kolei z czerwca 1926 r., podpisana przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego oraz Prezesa Rady Ministrów Kazimierza Bartla. Ta część kolekcji zawiera liczne listy gratulacyjne, przesłane przez urzędników państwowych i osoby prywatne w związku z objęciem stanowiska ministra oraz wycinki prasowe, informujące o nominacji. Wśród cennych dokumentów znajdują się także liczne bilety wizytowe, zaproszenia na uroczystości, plany polowań oraz podziękowania.
Zachowane dokumenty z archiwum osobistego Pawła Romockiego przybliżają nam postać jednej z osób publicznych okresu międzywojennego XX w. Paweł Romocki miał duży udział w umacnianiu II RP, dzięki sprawnemu kierowaniu resortami kolei i komunikacji oraz ośrodkami przemysłu górniczo-hutniczego, a także nieustannemu prowadzeniu działalności publicznej.
Powyższa kolekcja dokumentów z archiwum Pawła Romockiego została szerzej omówiona w publikacji IPN pt. „… aby każdy okruch historii został uratowany!” pod red. T. Gallewicz-Dołowej i W. Kujawy, Warszawa 2021 r., w artykule Marty Salbert pt. „Dokumenty osobiste Pawła Romockiego”.
Sygnatura: IPN Ka 454/49