Nawigacja

Konferencje naukowe

V konferencja popularnonaukowa „Zabrze w latach wielkich wojen 1914–1918 i 1939–1945” – Zabrze, 9 września 2014

9 września 2014 r. w Galerii Muzeum Miejskiego w Zabrzu Cafe Silesia, przy. ul. 3 Maja 6, odbędzie się V konferencja popularnonaukowa Muzeum Miejskiego w Zabrzu. Temat tegorocznej konferencji brzmi: „Zabrze w latach wielkich wojen 1914–1918, 1939–1945".

Celem konferencji jest zaprezentowanie najnowszego stanu badań nad zagadnieniem i zobrazowanie sytuacji w mieście – ukazanie, jaki wpływ miały wydarzenia światowe, a także sytuacja frontowa na stosunki społeczne, polityczne i gospodarcze panujące w tym czasie w Zabrzu. Dotychczasowe publikacje dotyczące Zabrza, praktycznie w ogóle nie obejmowały okresu I wojny światowej. Podobnie rzecz ma się w odniesieniu do całego Górnego Śląska, gdzie temu przełomowemu momentowi historii, w efekcie którego doszło do plebiscytu i powstań śląskich, w polskiej historiografii dotyczącej Śląska poświęcono zaledwie kilka stron. Uczestnicy konferencji będą mogli zapoznać się z nastrojami, jakie panowały w mieście w chwili wybuchu wojny, zagadnieniami dotyczącymi zabrzańskiego przemysłu w latach 1914–1918, problematyką dotyczącą produktywizacji jeńców wojennych w zabrzańskich zakładach, a także udziału mieszkańców w konflikcie.

Równie niewiele wiadomo na temat sytuacji panującej w mieście podczas II wojny światowej. Druga część konferencji poświęcona będzie zatem Zabrzu w latach 1939–1945. Ukazane zostaną  nastroje społeczne panujące w mieście, losy działaczy politycznych, a także przygotowania do obrony i działania zbrojne w okolicach Zabrza w styczniu 1945 roku. Podobnie jak w części dotyczącej I wojny, poruszona zostanie kwestia produktywizacji jeńców wojennych – na przykładzie kopalni Abwehr w Mikulczycach. Interesujący jest obraz miasta z tych lat, odtworzony na podstawie zdjęć lotniczych wykonanych przez Niemców, jak też lotnictwo alianckie operujące nad Górnym Śląskiem. Widoczne są na nich obiekty niezachowane do dnia dzisiejszego, w tym wszystkie obozy jenieckie i obozy pracy, które funkcjonowały w Zabrzu w okresie II wojny światowej. To kolejny blok tematyczny który będzie  poruszony podczas zabrzańskiej konferencji naukowej.

W poprzednich latach zaprezentowano kwestie związane z życiem politycznym, gospodarczym, religijnym i kulturalnym w mieście. Część materiałów pokonferencyjnych została opublikowana. Pozostałe są przygotowywane do druku. W zamyśle organizatorów efekty badań mają stać się podstawą do opracowania nowej, pełnej monografii miasta. Autorami tegorocznych referatów są historycy związani z instytucjami naukowymi i ośrodkami uniwersyteckimi na Górnym Śląsku (Uniwersytet Śląski w Katowicach, PIN Śląski Instytut Naukowy w Opolu, Instytut Pamięci Narodowej oddział w Katowicach), jak również zatrudnieni w górnośląskich muzeach, ale także osoby pasjonujące się historią.

Konferencja będzie też ostatnią okazją do obejrzenia kończącej się właśnie wystawy pod patronatem Sekretarza Rady Ochrony Pamięci Walk I Męczeństwa, dr. hab. Andrzeja Kunerta, „Od śmierci silniejszy był gniew Wokół 70. rocznicy bitwy o Monte Cassino", zorganizowanej przez Muzeum Miejskie w Zabrzu.

Organizator: Muzeum Miejskie w Zabrzu
Współorganizator: Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Katowicach

PROGRAM

godz. 8.45-9.00

Otwarcie konferencji

Część I – W latach pierwszej wojny światowej

 godz. 9.00–10.15

Aleksandra Korol-Chudy, Muzeum Miejskie w Zabrzu, Społeczeństwo Zabrza wobec wojny w sierpniu 1914 roku w świetle lokalnej prasy
dr Bernard Linek, PIN – Instytut Śląski w Opolu, Jak Zabrze stało się Hindenburgiem
dr Adam Frużyński, Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu, Przemysł zabrzański w latach I wojny światowej
10.00–10.15: dyskusja nad wystąpieniami pierwszej części konferencji

godz. 10.15–10.30  Przerwa kawowa

godz. 10.30–12.10

ks. dr Piotr Górecki, Zabrze, Obraz I wojny światowej w  zarządzeniach książęco-biskupiego ordynariatu diecezji wrocławskiej
Piotr Hnatyszyn, Muzeum Miejskie w Zabrzu, Żydzi zabrzańscy polegli w pierwszej wojnie światowej. Próba weryfikacji
Zbigniew Gołasz, Muzeum Miejskie w Zabrzu, Produktywizacja jeńców wojennych na terenie Zabrza w  latach I wojny światowej, w świetle najnowszych badań
Natalia Kania, Archiwum Państwowe w Katowicach, Oddział w Gliwicach, Archiwalia dotyczące Zabrza w latach I wojny światowej w zasobach Archiwum Państwowego w Katowicach, Oddział w Gliwicach
11.50–12.10: dyskusja nad wystąpieniami drugiej części konferencji

godz. 12.10–12.30 Przerwa kawowa

Część II – W latach drugiej wojny światowej

godz. 12.30–14.10

dr Mirosław Węcki, Uniwersytet Śląski / Archiwum Państwowe w Katowicach, Nastroje w Zabrzu w latach II wojny światowej w świetle raportów sytuacyjnych partii nazistowskiej
dr Adam Dziuba, Instytut Pamięci Narodowej, Oddział w Katowicach, Zabrzańscy działacze KPD w latach II wojny światowej
Sebastian Różycki, Wydział Geodezji i Kartografii, Politechnika Warszawska, Przegląd dostępnych zdjęć lotniczych (niemieckich i alianckich) dla miasta Zabrze 1939–1945
Marek Michalski, Zabrze,Działania niemieckiej cywilnej Obrony Przeciwlotniczej  w okresie 1939–1943 na terenie Zabrza
13.50–14.10: dyskusja nad wystąpieniami trzeciej części

godz. 14.10–14.30 Przerwa kawowa

godz. 14.30–16.30

Damian Halmer, Muzeum Górnictwa Węglowego w  Zabrzu, Obóz pracy dla jeńców wojennych przy kopalni „Abwehr" w Mikulczycach w świetle źródeł angielskich
Sebastian Rosenbaum, Instytut Pamięci Narodowej, Oddział w Katowicach, Religijność w cieniu swastyki. Kościół katolicki  w Zabrzu  w latach II wojny światowej
Mariusz Kowoll, Gliwice Dzieje zabrzańskiej piłki nożnej w okresie II Wojny Światowej na przykładzie czołowych klubów.
Bartłomiej Warzecha, Instytut Pamięci Narodowej, Oddział w Katowicach, Działania zbrojne w styczniu 1945 w Zabrzu i okolicy
15.50–16.30: dyskusja nad wystąpieniami czwartej części konferencji oraz podsumowanie całości

Moderacja:
Zbigniew Gołasz: starszy kustosz, kierownik Działu Historii Muzeum Miejskiego w Zabrzu
Sebastian Rosenbaum: pracownik naukowy IPN Katowice

Patronat medialny: CzasyPismo, Gazeta Wyborcza, Gość Niedzielny, Nowiny Zabrzańskie,

do góry