E-Księgarnia
W dniach od 21 grudnia 2017 r. do 4 lutego 2018 r. w Galerii Miasta Ogrodów (pl. Sejmu Śląskiego 2) była prezentowana wystawa „Kiedy Katowice były Stalinogrodem... 1953–1956”, która powstała w efekcie międzynarodowego projektu „Byłem mieszkańcem miasta Stalina”/ "I was citizen of Stalin Town" realizowanego w 2017 r. w Katowicach. Wernisaż wystawy odbył się 20 grudnia, wzięli w nim udział: Marzena Szuba, wiceprezydent Miasta Katowice, dr Andrzej Sznajder, dyrektor Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach, Piotr Zaczkowski, dyrektor Katowice Miasto Ogrodów, dr Jacek Siebel, dyrektor Muzeum Historii Katowic oraz kuratorki wystawy Aleksandra Korol-Chudy i Katarzyna Łata oraz wielu mieszkańców Katowic.
Wystawa „Kiedy Katowice były Stalinogrodem… 1953-1956“ powstała w efekcie realizowanego w 2017 r. międzynarodowego projektu „Byłem mieszkańcem miasta Stalina”. W przedsięwzięciu wzięło udział pięć miast z krajów Europy Środkowo-Wschodniej, które w czasach komunistycznych nosiły nazwę na cześć sowieckiego przywódcy Józefa Stalina. W Polsce ten wątpliwy zaszczyt przypadł w udziale Katowicom, przemianowanym na Stalinogród w okresie od marca 1953 r. do października 1956 r. W projekcie wzięły również udział miasto Braszów w Rumunii (Oraşul Stalin, 1951-1961), Kuçova w Albanii (Qyteti Stalin, 1950-1990), Warna w Bułgarii (Stalin, 1949-1956) i Dunaújváros na Węgrzech (Sztálinváros, 1951-1961). W każdej z tych miejscowości projekt realizowały naukowe ośrodki badawcze oraz instytucje kultury. Koordynatorami prac w Katowicach było Oddziałowe Biuro Edukacji Narodowej Instytutu Pamięci Narodowej oraz Katowice Miasto Ogrodów – Instytucja Kultury im. Krystyny Bochenek.
Głównym założeniem projektu było przybliżenie oddziaływania stalinowskiego totalitaryzmu na społeczeństwa Europy Środkowo-Wschodniej, objawiającego się niszczeniem elit i wartości oraz budową socjalistycznego, nowego człowieka. Realizacji tych celów służyła m.in. wszechobecna propaganda, która przenikała większość sfer życia publicznego. Jednym z jej elementów był kult jednostki - Józefa Stalina, czego przejawem stały się właśnie ówczesne nazwy miejscowości biorących udział w projekcie. W trakcie trwania przedsięwzięcia koordynatorzy przeprowadzili szereg kwerend, których celem było odszukanie i pozyskanie materialnych śladów po Stalinogrodzie. Dzięki poszukiwaniom w archiwach, bibliotekach, instytucjach kultury czy muzeach, a nade wszystko kontaktom z osobami pamiętającymi ten okres historii Katowic, udało się zgromadzić pokaźny zbiór pamiątek po życiu w mieście naznaczonym imieniem dyktatora. Ważną częścią pozyskanych materiałów są również wspomnienia dawnych mieszkańców Stalinogrodu. Te właśnie artefakty i relacje składają się na niniejszą wystawę. Pogrupowane w tematy tworzą narracyjną opowieść o Katowicach lat 50. XX wieku, o polityce i życiu codziennym w mieście epoki stalinizmu.
Ekspozycja prezentuje różne aspekty życia w Stalinogrodzie a zarazem historię zmiany nazwy miejscowości. Składa się na nią przede wszystkim bogata ikonografia z epoki uzupełniona tematycznymi opisami. Dodatkową atrakcją ekspozycji będą eksponaty użyczone przez Muzeum Historii Katowic oraz multimedialna prezentacja.
Wystawa nie powstałaby gdyby nie życzliwość i chęć pomocy wielu osób posiadających w swych zbiorach pamiątki po Stalinogrodzie. Na cele projektu materiały użyczyli: Alfreda Bieniek, Anna Kulczyk, Antoni Winiarski, Artur Niewiadomski, Barbara Biernat, Zdzisław Biliński, Robert Kusiorowski (www.polskiebilety.pl), Andrzej Cedzyński, Danuta Bolcek, Danuta Węgrzyn, Ewa Chrobok, Ewa Kozłowska, Ewa Szchul, Grzegorz Bębnik, Helena Rus, www.browarymazowsza.pl, Irena Kocur, Janina Szweda, Jacek Matejczyk, Jerzy Czogała, Józef Faltyn, Andrzej M., Dariusz Seniejko, Halina Machalska, Henryk Ryś, Jan Witaszek, Jerzy Sojka, Bernadeta i Jerzy Wolny, Jolanta Pilch, Kazimierz Szmurłło, Natalia Bernaś, Maria Bura, Piotr Bura, Renata Ombach, Maria Drovdelic, Roman Mrozek, https://www.facebook.com/podobinski.jozef / www.jozefpodobinski.com, Romualda Domalska, Poiotr Snaczke, prof. Dariusz Rott, Roland Skubała, Andrzej Sass, Stanisław Jankowski, Jadwiga i Ryszard Mozgol, Robert Ciupa, Zbigniew Kędzior, Grzegorz Czepil, Jolanta Szendera, Antoni Wilgusiewicz, Pracownia Introligatorska Macieja Cimały z Żywca, a także inne osoby prywatne oraz instytucje: Muzeum w Chorzowie, Muzeum Miejskie im. Maksymiliana Chroboka w Rudzie Śląskiej, Muzeum Historii Katowic, Muzeum Miejskie w Tychach, Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu, Muzeum Górnośląskie w Bytomiu, Muzeum w Rybniku, Muzeum Sportu i Turystyki w Karpaczu, Oddziałowe Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach, Archiwum Państwowe w Katowicach, Archiwum Urzędu Miasta Katowice, Archiwum Archidiecezjalne w Katowicach, Teatr Śląski im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach, Biblioteka Śląska w Katowicach, Planetarium Śląskie, Ośrodek Karta, VII LO im. Harcerzy Obrońców Katowic. Liczba pozyskanym materiałów jest tak duża, że z powodzeniem starczyłaby na jeszcze jedną wystawę! Dlatego wiele z nich prezentowaliśmy na naszym profilu facebookowym.
A na koniec szczególne podziękowania i kilka słów o twórcach ekspozycji oraz osobach biorących udział w realizacji projektu:
Wystawa została przygotowana przez Oddziałowe Biuro Edukacji Narodowej Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach oraz Katowice Miasto Ogrodów – Instytucja Kultury im. Krystyny Bochenek Partner wernisażu: Muzeum Historii Katowic
Kuratorki wystawy: Aleksandra Korol-Chudy, Katarzyna Łata.
Scenariusz, kwerendy, teksty, wybór materiału ilustracyjnego: Aleksandra Korol-Chudy.
Współpraca w przeprowadzaniu kwerend: Angelika Blinda, Kamil Kartasiński, Wojciech Kornasiewicz.
Korekta: Grzegorz Chudy.
Projekt graficzny: Jacek Zygmunt.
Prezentacja multimedialna: Ena Kielska.
Recenzja merytoryczna: dr Bogusław Tracz.
Recenzja graficzna: Piotr Orzechowski.
Koordynatorzy projektu „Byłem mieszkańcem miasta Stalina” w Polsce: Aleksandra Korol-Chudy (IPN Katowice), Roksana Krzywonos (KMO).
Wolontariusze: Angelika Blinda, Jadwiga Mozgol, Kamil Kartasiński, Wojciech Kornasiewicz, Marta Mandat, Katarzyna Nowakowska, Joanna Durkalec.
Współpraca: Zbigniew Gołasz, Ryszard Mozgol, dr Sebastian Rosenabum, dr Bogusław Tracz.
https://www.facebook.com/miastostalina/
Fot. M. Kobylańska, Z. Gołasz.